Άλλο να νοιώθεις καλά, κι άλλο να γίνεις καλά.

Είναι φυσικό οι πελάτες ψυχοθεραπείας να αποζητούν εσπευσμένα την ανακούφιση από τα συμπτώματά τους, την κατάθλιψη, το άγχος και όλα τα επώδυνα συναισθήματα. Αλλά ταυτόχρονα, πολλές φορές συμβαίνει να μην θέλουν να αλλάξουν τις θεμελιώδεις άμυνες που θα τους επιτρέψουν να αναπτύξουν και να ξεπεράσουν τις ψυχολογικές τους ασθένειες. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται μια βασική αλλαγή στην ταυτότητά τους, είτε είναι θετική είτε αρνητική. Πολλές δε φορές, φοβούνται και την παραμικρή αλλαγή ακόμα κι αρνητικών πραγμάτων του περιβάλλοντός τους, απλά γιατί τους είναι οικείο. Είναι σύνηθες το αίτημα «κάντε με καλά, χωρίς να αλλάξουμε τίποτα».

Η κατάθλιψη, το στρες, οι Κρίσεις Πανικού, και τα σωματικά συμπτώματα τους, είναι συνήθως τα μεγάλα και κυριότερα θέματα στο σύνολο σχεδόν των ανθρώπων που ξεκινούν ψυχοθεραπεία, χωρίς φυσικά να λείπουν και βαρύτερες καταστάσεις όπως Διαταραχές Προσωπικότητας, Ιδεοψυχαναγκασμοί κ. α

Πίσω από κάθε μια από αυτές τις ασθένειες υπάρχει συνήθως ένα βαθύ συναίσθημα που τις συνοδεύει , όπως η απελπισία, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αίσθηση της ταπείνωσης, η διάθεση για παραίτηση. Η αρχή αυτών των συναισθημάτων όμως δεν είναι η ασθένεια, η ασθένεια είναι συνήθως το αποτέλεσμα όταν συμβαίνει με αυτόν τον τρόπο. Η αρχή τους βρίσκεται στην άσχημη συμπεριφορά που λαμβάνει το άτομο πριν την εκδήλωση της ασθένειας και για μεγάλο συνήθως χρονικό διάστημα είτε από το περιβάλλον της οικογένειας, είτε της εργασίας, είτε το κοινωνικό γενικά , είτε ακόμα και συνδυαστικά από όλους αυτούς ή κάποιους από αυτούς.

Η οικογένεια είναι το πρώτο πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται ένα παιδί. Με το που γεννηθεί ένα παιδί γίνεται μέλος του οικογενειακού συστήματος. Έρχεται σε επαφή με την μητέρα του την οποία ήδη γνωρίζει μέσω της μυρωδιάς της, των χτύπων της καρδιάς της κτλ, και θεωρεί οικεία από την περίοδο της εγκυμοσύνης. Όσο το παιδί μεγαλώνει αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να εξοικειώνεται με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, όπως είναι ο πατέρας, τα αδέρφια, ο παππούς, η γιαγιά κτλ.

Με το περήφανο ανάστημά τους, την ταχύτητα τους, τον συνδυασμό ηρεμίας και δύναμης, τα άλογα έχουν εμπνεύσει τον άνθρωπο εδώ και αιώνες. Σε πίνακες ζωγραφικής, σε ταινίες, σε βιβλία, αποτέλεσαν σύμβολα πίστης και αγάπης.

Το άλογο έχει ένα υπερ-ανεπτυγμένο ένστικτο απέναντι στον κίνδυνο και την επιθετικότητα. Θα αντιληφθούν τον αρνητισμό πολύ πριν αυτός εκφραστεί στην οποιαδήποτε μορφή του. Για αυτό και συνήθως οι εκπαιδευτές στους αρχάριους αναβάτες λένε χαριτολογώντας « είσαι καλός άνθρωπος; Εάν ναι μην το φοβάσαι το άλογο».

Πολλές φορές επικρατεί η άποψη πως τα παιδιά είναι προέκταση του γονέα και καθρέφτης τους. Η πεποίθηση αυτή αυξάνει τις προσδοκίες των γονιών από το παιδί . Έτσι οι γονείς προσδοκούν και περιμένουν από το παιδί τους να συμπεριφέρεται ορθά, σωστά, με πειθαρχία και ευγένεια, ώστε να μην βρεθούν σε δύσκολη θέση και να μην τους εκθέσει το παιδί στα μάτια τρίτων, ως γονείς. Όταν το παιδί δεν ανταποκρίνεται σε αυτή την εικόνα, ο γονέας αισθάνεται πως η συμπεριφορά του παιδιού του τον προσβάλει, τον θίγει ακόμα και ότι τον αδικεί. Έτσι, ακούμε γονείς να εκφράζουν αποδοκιμασία για τη συμπεριφορά του παιδιού τους, να ντρέπονται για αυτή και να προσπαθούν να δικαιολογήσουν τόσο το παιδί τους όσο και τον ίδιο τους τον εαυτό. Ακούμε γονείς να λένε «εγώ δεν σε μεγάλωσα έτσι», « που τα έχεις μάθει αυτά», « εμείς στο σπίτι δεν συμπεριφερόμαστε έτσι» και άλλα, κυρίως με σκοπό να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους στους τρίτους, ώστε να μην κακοχαρακτηριστούν ως ανεπαρκείς γονείς.

Θεωρούν δηλαδή, λανθασμένα, πώς εάν το παιδί τους συμπεριφερθεί με αγένεια ή ανωριμότητα είναι επειδή οι ίδιοι το έχουν περάσει στο παιδί τους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τον παράγοντα της προσωπικότητας, του χαρακτήρα του παιδιού ή και άλλων εξωτερικών παραγόντων οι οποίοι συμβάλουν στην διαμόρφωση της συμπεριφοράς ενός παιδιού.

Ο ενύπνιος τρόμος είναι μία διαταραχή ύπνου, η οποία αφορά σε επανειλημμένα επεισόδια αιφνίδιας αφύπνισης του παιδιού. Τα επεισόδια αυτά συνοδεύονται από κραυγές, φόβο, τρόμο, κλάματα, έντονη κινητικότητα και διέγερση του αυτόνομου νευρικού συστήματος του παιδιού, π.χ. ταχυκαρδία, ταχύπνοια, εφίδρωση κτλ.

Στα επεισόδια τρόμου το παιδί ανασηκώνεται, κάθεται στο κρεβάτι του σε κατάσταση πανικού, συνήθως κοιτάει προς την πόρτα ή τρέχει προς αυτήν χωρίς όμως να βγαίνει από το δωμάτιο, και το βλέμμα του δεν εστιάζει κάπου.

Συνήθως το παιδί έχει διεσταλμένες κόρες εκείνη τη στιγμή, βγάζει δυνατές κραυγές και δυσκολεύεται να ηρεμήσει. Όταν το παιδί συνέρχεται δεν έχει ανάμνηση του περιστατικού, ενώ τα επεισόδια διαρκούν από 1 έως 10 λεπτά.

Αυτό που κυρίως τρομάζει και ανησυχεί τους γονείς, είναι το βλέμμα του παιδιού και το γεγονός πώς το παιδί δεν έχει πλήρη συνείδηση, δεν είναι όμως και σε κατάσταση ύπνου. Εκείνη τη στιγμή το παιδί δεν αναγνωρίζει κανέναν, δεν ξέρει πού βρίσκεται, παρόλο που μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις που θα του κάνουν...

Παλαιότερα επικρατούσε η αντίληψη πώς η πολλή αγάπη και στοργή μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο παιδί, καθώς γίνεται κακομαθημένο, χειριστικό κτλ.

Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει! Κανένας γονέας δεν έβλαψε το παιδί του από την πολλή αγάπη, την προσοχή και τη στοργή. Αντίθετα, αυτό που μπορεί να βλάψει ένα παιδί είναι η έλλειψη ορίων, η ασύδοτη ελευθερία και η αδιαφορία του γονέα. Επιπλέον, τα παιδιά γίνονται κακομαθημένα όταν αντί για αγάπη λαμβάνουν υλικά αγαθά, περισσότερο χρόνο στο tablet, στην τηλεόραση , ακριβά δώρα, αγαπημένες λιχουδιές και φαγητά σε υπέρμετρο βαθμό κτλ.

Ένα παιδί το οποίο ακούει από τον γονέα ότι το αγαπάει, ότι το στηρίζει, λαμβάνει τον έπαινο, την αναγνώριση, την φροντίδα, την προσοχή του γονέα, αισθάνεται σιγουριά, ασφάλεια και ως αποτέλεσμα γίνεται λιγότερο απαιτητικό, καθώς ικανοποιούνται οι συναισθηματικές του ανάγκες...

Ομαδική ψυχοθεραπεία ορίζεται ως η θεραπεία πολλών ατόμων ταυτόχρονα εντός μίας συνεδρίας. Αρχικά εφαρμόστηκαν ως λύση ανάγκης σε στρατιώτες κυρίως του Βιετνάμ, για διαταραχές συμπεριφοράς που παρουσίασαν (βλ. Dr.Scott Peck “Μετά τον δρόμο τον λιγότερο ταξιδεμένο» - εκδ.ΛΙΒΑΝΗ), για λόγους καθαρά κόστους και χρόνου. Στην διάρκεια όμως των θεραπειών αυτών διαπιστώθηκαν ποικίλα επιπλέον οφέλη για τους θεραπευόμενους με αποτέλεσμα να ανεβεί η αξία της ομαδικής ως ψυχοθεραπευτικής μεθόδου ,κατακόρυφα. Μιας αξίας που έγκειται κυρίως στις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των θεραπευομένων εντός της συνεδρίας.

ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΗ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Υπάρχουν ποικίλες μορφές ομαδικής ψυχοθεραπείας, μορφές που κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με τους ρόλους των ατόμων που λαμβάνουν μέρος στην συνεδρία.

Καταρχήν θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι όλες οι ατομικές ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι όπως η συμπεριφοριστική, η ανθρωπιστική, η πελατοκεντρική κ.α , έχουν προσαρμόσει την διαδικασία τους ώστε να μπορούν να είναι εφαρμόσιμες σε πολλά άτομα ταυτόχρονα με σχετικά ίδια καλά αποτελέσματα...

Η δυναμική διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων δεν υποδηλώνει εγωκεντρισμό και επιθετική διάθεση. Επιθετικότητα εκφράζουμε όταν για να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας και να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας παραβιάζουμε τα δικαιώματα των άλλων και αδιαφορούμε για τις ανάγκες τους. Η επιθετικότητα ακόμα και αν μας προσφέρει κάποια αισθήματα αυτοδικαίωσης ή εκφόρτισης, μακροπρόθεσμα διαταράσσει τις σχέσεις μας και απομακρύνει του άλλους από κοντά μας. Από την άλλη πλευρά η υποχωρητικότητα δημιουργεί αισθήματα καταπίεσης και η καταπίεση οδηγεί σε εκρήξεις. Η ψύχραιμη διεκδίκηση των ατομικών μας δικαιωμάτων είναι βασική προϋπόθεση για την δημιουργία αρμονικών σχέσεων.

Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση δεν εμπιστεύονται τις ικανότητές τους και εξαρτώνται πολύ από τη γνώμη των άλλων. Αποφεύγουν την ανάληψη ευθυνών και τις πρωτοβουλίες διότι φοβούνται την αποτυχία. Δεν αποδέχονται τον εαυτό τους έτσι όπως είναι και αισθάνονται ότι πρέπει να είναι πάντοτε ευπροσάρμοστοι και καθωσπρέπει για να γίνονται αποδεκτοί. Συνήθως «προγραμματίζονται» να λειτουργούν με τον τρόπο αυτό από την παιδική τους ηλικία. Έχουν υποστεί την αυστηρή κριτική και τις υπερβολικές απαιτήσεις των γονέων ή την υπερπροστασία και την παρεμπόδιση της ανεξαρτησίας τους. Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση αισθάνονται ασφαλείς μόνο αν οι άλλοι τους αγαπούν χωρίς να τους κρίνουν ή να τους απορρίπτουν. Αισθάνονται σημαντικοί όταν οι άλλοι τους αναγνωρίζουν επειδή κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους ή πετυχαίνουν τα σχέδιά τους. Κατά βάθος πιστεύουν ότι για να αξίζουν και να τους δεχτούν οι άλλοι δεν θα έπρεπε να είχαν ελαττώματα και να έκαναν λάθη. Λόγω της ευαισθησίας που τους χαρακτηρίζει αισθάνονται συχνά πληγωμένοι, ταραγμένοι και θυμωμένοι από τις απόψεις και τις κριτικές των άλλων...

Η συναισθηματική σεξουαλική κακοποίηση είναι μια σχετικά άγνωστη αλλά πολύ συνηθισμένη μορφή κακοποίησης γονέα προς παιδί. Δεν περιλαμβάνει ασέλγεια ούτε σωματική βία. Σπάνια αναγνωρίζεται από τους δράστες, από τα θύματα ή από τον περίγυρο ως κακοποίηση. Απεναντίας, ο κόσμος συνηθίζει να τη βλέπει ως «υπερβολική αγάπη» ή ότι «του/της έχει μεγάλη αδυναμία».

Οι συνέπειές της όμως είναι πολλές φορές εξίσου σοβαρές με αυτές της ασέλγειας, ενώ η βαθιά άρνηση που την περιβάλλει, προκαλεί μεγάλη σύγχυση στο άτομο-παιδί, το κάνει να μην εμπιστεύεται την ίδια του την πραγματικότητα.

Συναισθηματική (ή «κεκαλυμμένη») σεξουαλική κακοποίηση έχουμε όταν ο γονιός χρησιμοποιεί το παιδί ως συναισθηματικό σύντροφο. Ο γονιός δεν είναι εκεί για να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού, αλλά το αντίστροφο. Ο γονιός δεν καλύπτεται συναισθηματικά από τη σχέση του με τον σύντροφό του (είτε γιατί αυτός δεν υπάρχει είτε γιατί είναι συναισθηματικά απών είτε λόγω άλλων προβλημάτων) και για να γεμίσει τη δική του μοναξιά δίνει στο παιδί (συνήθως του αντίθετου φύλου) τον ξεχωριστό ρόλο του έμπιστου συντρόφου.

Υποκατάστατο σχέσης

Έτσι, για παράδειγμα: Η μοναχική μητέρα μιλά συνέχεια στον γιο της για τα δικά της προβλήματα, για τη μοναξιά της, ακόμη και για την έλλειψη ερωτικής ικανοποίησης στη ζωή της.

Ο πατέρας κάνει την κόρη του «μικρή πριγκίπισσα» και εκείνη τον συνοδεύει παντού, σχεδόν ως παρτενέρ.

Η μητέρα κοιμάται μαζί με τον γιο της (ακόμη και σε ηλικία 7, 9 ή 11 ετών) με τη δικαιολογία ότι το παιδί φοβάται να κοιμηθεί μόνο του (ενώ στην πραγματικότητα εκείνη χρειάζεται ένα ζεστό σώμα δίπλα της)...