Μια επικριτική μητέρα είναι κατά κύριο λόγο αυταρχική, εστιάζει στα αρνητικά στοιχεία και συμπεριφορές του παιδιού της και επιμένει να τα υπερτονίζει. Είναι απορριπτική και αξιολογεί τα πάντα αρνητικά. Η τρυφερότητα, το χάδι και η αγκαλιά ή η επιβράβευση απουσιάζουν. Η επικριτική μητέρα είναι αυστηρή, αποστασιοποιημένη, ανικανοποίητη. Το παιδί ματαίως προσπαθεί να την ικανοποιήσει με σκοπό να λάβει λίγη από την αποδοχή και την αγάπη της.  Εγκλωβίζεται σε μια συνεχή προσπάθεια χωρίς αποτέλεσμα. Αυτό φυσικά έχει επίπτωση στην αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση του. Αισθάνεται μη αγαπητό και ανεπαρκές. Δεν λαμβάνει την προσοχή που χρειάζεται και αισθάνεται ότι αυτό του αξίζει! Κανείς δεν αξίζει να ασχοληθεί μαζί του ή να το αγαπήσει, τίποτα δεν κάνει σωστά, οι άλλοι είναι πάντα καλύτεροι… είναι μερικές από τις συνήθεις σκέψεις των παιδιών που έχουν μεγαλώσει με μια επικριτική μητέρα. Βασικό και κυρίαρχο αίσθημα είναι ότι κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να το ακούσει και έτσι εσωτερικεύει τα αισθήματα του και δημιουργείται μια ανικανότητα αναγνώρισης, έκφρασης, αξιολόγησης και διαχείρισης των συναισθημάτων του.

Επιπλέον, η επικριτική μητέρα είναι ταυτόχρονα ελεγκτική και χειριστική. Θέλει να έχει τον τελευταίο λόγο και να παίρνει όλες τις αποφάσεις που σχετίζονται με τη ζωή του παιδιού της ακόμα και όταν αυτό έχει μεγαλώσει και είναι σε θέση να παίρνει αποφάσεις μόνο του. Η συμπεριφορά αυτή καθιστά το παιδί ανίκανο να εμπιστευτεί τον εαυτό του και την κρίση του, κάνοντας το άβουλο και συναισθηματικά ανάπηρο.

Ο τελειοθηρικός τρόπος σκέψης της μητέρας είναι ένα ακόμα στοιχείο που περνάει στο παιδί και το ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή του. Κατά κάποιο τρόπο το παιδί υιοθετεί αυτό τον τρόπο σκέψης, έχει υψηλές απαιτήσεις και προσδοκίες από τον εαυτό του, αλλά πολλές φορές και από τους άλλους. Η αδυναμία να επιτύχει τους τόσο υψηλούς στόχους, οδηγεί σε ένα κύκλο ματαίωσης και επιβεβαίωσης των λεγομένων της μητέρας του αλλά και εσωτερικών του πεποιθήσεων. Επιβεβαίωση δηλαδή της υποτιθέμενης ανεπάρκειας και ανικανότητας του.

Τα παιδιά αυτά μεγαλώνοντας αντιμετωπίζουν συναισθηματικές διαταραχές. Το άγχος, η κατάθλιψη, οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, ενοχικά συναισθήματα, αίσθημα αυτοτιμωρίας είναι κάποια από τα όσα βιώνει σαν ενήλικάς το παιδί μιας επικριτικής μητέρας. Εφόσον, δεν το αποδέχτηκε η μητέρα του δεν μπορεί και αυτό να αποδεχτεί και να αγαπήσει τον εαυτό του. Υποτιμά τον εαυτό του, όπως έκανε και η μητέρα του. Ο φόβος της απόρριψής και της μη αποδοχής από τους γύρω του, το κάνει να απομονώνεται και να αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές. Αυτό οδηγεί σε εσωτερικευμένο θυμό. Θυμό προς τους γύρω του, προς την κοινωνία, θυμό προς τον εαυτό του.

Μέσα από την ψυχοθεραπεία το παιδί αυτό θα καταφέρει ως ενήλικας να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί αυτά τα τραύματα, που έχουν βαθιές ρίζες στην παιδική του ηλικία, έτσι ώστε να βρει τις ισορροπίες του στην ενήλικη ζωή του.

©Κατσαούνη Μαρία- Ψυχολόγος Υγείας (MSc)