Το πρώτο παιδί

Το πρώτο παιδί για κάποιο χρονικό διάστημα υπήρξε μοναχοπαίδι. Συνεπώς είχε συνηθίσει να είναι το επίκεντρο και να λαμβάνει όλη την προσοχή, τα χάδια και τις αγκαλιές τόσο των γονέων όσο και των παππούδων του. Ερχόμενο το δεύτερο παιδί στην οικογένεια οι ισορροπίες αλλάζουν και το πρώτο παιδί χάνει τα προνόμια του. Στην προσπάθεια του να διατηρήσει την υπεροχή του προσπαθεί να είναι σωστό, υπάκουο, να έχει τον έλεγχο και να αισθάνεται ότι είναι σημαντικό. Όταν γεννηθεί το δεύτερο παιδί, είναι αναμενόμενο το πρώτο να νοιώσει παραμελημένο ή ότι δεν το αγαπούν όσο παλιά. Έτσι προσπαθεί να κερδίσει την αγάπη μέσω της συμμόρφωσης. Μέσα στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσει ανταγωνιστική συμπεριφορά, έχει ξεσπάσματα θυμού, προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή ή οδηγείτε σε υπερβολικές προσπάθειες να ευχαριστήσει και να προστατέψει τους γύρω του. Η εκδήλωση ζήλειας προς το δεύτερο παιδί είναι φυσιολογική και αναμενόμενη. Δεν θα πρέπει να τρομάζει τους γονείς, οι οποίοι θα πρέπει να αγνοούν οποιαδήποτε μορφή υπερβολής από το παιδί. Αυτό δεν σημαίνει να αγνοούν το παιδί αλλά την συμπεριφορά του. Επιπλέον, θα πρέπει να επαγρυπνούν για λιγότερο εμφανή σημάδια ζήλειας π.χ. μπορεί το πρώτο παιδί να μην εκδηλώνει επιθετικότητα ή έντονη ζήλεια, αλλά να αρνείται να φάει ή να έχει δυσκολίες στον ύπνο του. Στην περίπτωση αυτή οι γονείς πρέπει να περνάνε χρόνο με το κάθε παιδί ξεχωριστά ώστε το καθένα να νοιώθει ξεχωριστό, και στο διάστημα αυτό να υπάρχει ποιοτική επαφή.

Το δεύτερο παιδί

Το δεύτερο παιδί δεν είχε ποτέ την ολοκληρωμένη προσοχή των γονέων του. Επομένως, τα δεδομένα του είναι διαφορετικά. Στην περίπτωση του το μεγαλύτερο αδερφάκι του είναι πάντα πιο μπροστά από αυτό και είναι πιο προχωρημένο. Έτσι λοιπόν προσπαθεί συνεχώς να φτάσει το αδερφάκι του, και να είναι όσο καλό και επιτυχημένο είναι το πρώτο. Η σύγκριση ανάμεσα στα δυο παιδιά είναι αναπόφευκτη και το δεύτερο παιδί μοιάζει να είναι συνεχώς σε ένα αγώνα. Στην προσπάθεια του να ξεπεράσει το πρώτο του αδελφάκι αναπτύσσει ικανότητες που το πρώτο δεν έχει, ώστε να είναι κι εκείνο μοναδικό με τον δικό του τρόπο. Η επιτυχία του μεγαλύτερου παιδιού μπορεί να του δημιουργήσει ανασφάλειες. Επιπλέον, ο ρόλος που υιοθετεί το δεύτερο παιδί είναι αυτός του επαναστάτη. Στον ερχομό του τρίτου παιδιού αισθάνεται πιεσμένο και εκτονώνει αυτή την πίεση με το να καταπιέζει τα μικρότερα αδέρφια του. Σαν μεσαίο παιδί, δεν έχει ούτε τα δικαιώματα του πρώτου ούτε τα προνόμια του μικρότερου. Έτσι αισθάνεται παραμελημένο και ‘αόρατο’.

Το μικρότερο παιδί

Το μικρότερο και τελευταίο παιδί, είναι και το πιο χαϊδεμένο. Συμπεριφέρεται σαν μοναχοπαίδι. Θεωρεί ότι όλοι οι άλλοι είναι ικανότεροι από αυτό καθώς είναι και μεγαλύτεροι. Αρνείται να πάρει πρωτοβουλίες και τα περιμένει όλα από τους άλλους.  Δεν αναλαμβάνει σχεδόν ποτέ την ευθύνη και αισθάνεται μικρό και αδύναμο. Επιπλέον, θεωρεί ότι κανείς δεν το παίρνει στα σοβαρά μιας και είναι το μικρότερο και πιο άπειρο. Βολεύεται σε αυτή του τη θέση και υποχρεώνει με έμμεσο τρόπο τα άλλα μέλη της οικογενείας να το υπηρετούν. Εάν είναι το μικρότερο των τριών παιδιών, συνήθως συμμαχεί με το μεγαλύτερο εναντίων του μεσαίου.

Όπως προαναφέρεται, τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν αποτελούν κανόνα για όλες τις οικογένειες. Η θέση του παιδιού μέσα στην οικογένεια δεν είναι καθοριστικός παράγοντας αλλά επηρεάζει την συμπεριφορά του σε μεγάλο βαθμό. Επιπλέον, σε κάθε οικογένεια η προσωπικότητα του κάθε παιδιού επηρεάζεται από τον ανταγωνισμό μεταξύ των αδερφιών για μια θέση μέσα στην οικογένεια.

Κατσαούνη Μαρία, BSc (Hons) – MSc Ψυχολόγος Υγείας