Υπεραναλυτική σκέψη, έχει και θετικά

Κατηγορία ΑΠΟΨΕΙΣ

Η υπεραναλυτική σκέψη οδηγεί στο άγχος, κι αυτό είναι μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια. Επίσης αλήθεια είναι όμως ότι η ικανότητα υπερανάλυσης στην σκέψη από μόνη της δεν οδηγεί πουθενά, είναι οι γνωσίες μας που θα οδηγήσουν αυτήν μας την ικανότητα είτε σε άγχος, είτε σε καινοτόμες ιδέες.

Η παραγωγική και η μη παραγωγική σκέψη έχουν απίστευτα μικρή απόσταση μεταξύ τους. Μπορούμε να υπεραναλύουμε ένα θέμα στην δουλειά μας για παράδειγμα , μέσα από το πρίσμα προσωπικής ανασφάλειας ή αισθήματος ανεπάρκειας (δυσλειτουργικές γνωσίες) οπότε και να οδηγηθούμε σε αγχωτικές αλυσιδωτές σκέψεις. Η μικρή λεπτομέρεια εδώ είναι ότι όταν φτάσουμε στην έναρξη αυτής της αλυσίδας, μικρή σημασία έχει πλέον εάν είμαστε υπεραναλυτικοί ή όχι, δηλαδή με απλά λόγια σε εκείνο το σημείο υπερισχύει η αγχωτική σκέψη και όχι η υπεραναλυτική. Αντίστοιχα μπορούμε για παράδειγμα να υπεραναλύσουμε ένα θέμα στην δουλειά μας , εντελώς επαγγελματικά , μεθοδικά , χωρίς να το παίρνουμε προσωπικά (λειτουργικές γνωσίες) και να οδηγηθούμε σε καινοτόμες κι ευρηματικές αλυσιδωτές σκέψεις οι οποίες και θα μας οδηγήσουν σε εξεύρεση λύσεων και πολλαπλών επιλογών πάνω σε αυτές. Είναι συνεπώς η «βάση» του ψυχισμού μας πάνω στην οποία λειτουργεί η υπερανάλυση, και που την καθιστά λειτουργική ή αγχωτική για εμάς.

Από την θετική πλευρά της η υπερανάλυση έχει και συγκεκριμένα θετικά στοιχεία με κυριότερα τα εξής:

  • Γνωστική εξάσκηση. Όσο εξασκούμε την ευρηματικότητα μας τόσο πιο δημιουργικοί γινόμαστε. Κι όσο πιο δημιουργικοί γινόμαστε , τόσο πιο ευρηματική σκέψη αποκτούμε.
  • Προθυμία για βελτίωση. Όταν η επανάληψη σκέψης δεν έχει άγχος, κάθε νέα επιλογή είναι μια βελτίωση της προηγούμενης.
  • Μεταφορά συλλογικής γνώσης. Η διάδοση πολλαπλών σκέψεων εμπνέει και τους συνομιλητές να πράξουν το ίδιο. Αυτό οδηγεί σε ανταλλαγή ιδεών και ανάπτυξη ουσιαστικών λύσεων.
  • Απροθυμία στην εξαγωγή βιαστικών συμπερασμάτων. Ενώ η αγχωτική σκέψη , αυτονόητα γιατί, βιάζεται να κλείσει κάθε θέμα καταλήγοντας σε συμπέρασμα, η παραγωγική υπερανάλυση εκμεταλλεύεται τον χρόνο για αξιοποίηση των επιλογών της.
  • Περιορισμός αυτοπαρατήρησης. Καθώς η παραγωγική σκέψη εστιάζει στο θέμα κι όχι στον εαυτό στερείται αυτοναφορικών ανησυχιών και αυτοπαρατήρησης, κάτι που έχει η αγχωτική υπερανάλυση έντονα. Αποτέλεσμα είναι η εστίαση της προσοχής στο πραγματικό πρόβλημα κι όχι η μετατροπή της προσωπικής υπόστασης σε πρόβλημα μέσω ερμηνειών εαυτού.

Χρειάζεται προσπάθεια για να αλλάξεις την υπεραναλυτική σου σκέψη από μη παραγωγική σε παραγωγική, και πιθανόν να χρειαστείς την βοήθεια ψυχολόγου για να την κάνεις, αλλά μπορείς να κάνεις μια σημαντική προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση έχοντας δυο βασικά πράγματα στο μυαλό σου: μην φοβάσαι τις σκέψεις σου, δεν είναι αμετακίνητες και είναι στο χέρι σου να τις μετατρέπεις σε ωφέλιμες για σένα. Και δεύτερο εκμεταλλεύσου τον χρόνο των σκέψεων σου σύμφωνα με το τι ταιριάζει στην κατάσταση, όταν εντοπίζεις λάθος έναρξη αλυσίδας σκέψεων μείωσε τον χρόνο που αφιερώνεις, κι αντίστροφα όπου εντοπίζεις παραγωγική αλυσίδα σκέψεων σου αύξησε τον χρόνο σε αυτές. Έτσι εξασκείς πρακτικά το μυαλό σου να υπεραναλύει θετικά.

Mersinias Thomas, TEDx Speaker

Clinical Psychologist, Mental Health Counselor

©www.mersinias.gr

Αναφορές:

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4689615/

https://www.researchgate.net/publication/322675425_Why_do_People_Overthink_A_Longitudinal_Investigation_of_a_Meta-Cognitive_Model_and_Uncontrollability_of_Rumination

https://www.cambridge.org/core/journals/think/article/in-defence-of-overthinking/A0D20399D5C4743E5EA35090C00A79E3