Οι παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα στις σχέσεις ανάμεσα στα αδέρφια είναι η σειρά γέννησης που συχνά ορίζει τον «ηγέτη», ο οποίος αποκτά έναν γονεικό ρόλο,  ο ανταγωνισμός μεταξύ των αδελφών για τη στοργή και τις παροχές των γονιών και η αλληλοϋποστήριξη που καθορίζει το βαθμό εγγύτητας και οικειότητας. Η επίδραση που έχει λοιπόν ο θάνατος ενός αδελφού εξαρτάται τόσο από τους παραπάνω παράγοντες αλλά συνδέεται επίσης και από την ηλικία που θα συμβεί ο θάνατος.Μετά το θάνατο ενός ενήλικου αδελφού παρατηρείται  ότι  ο κόσμος συλλυπείται ή συμπαραστέκεται στους γονείς, στο σύντροφο ή στα παιδιά του εκλιπόντος παρακάμπτοντας ή και αγνοώντας τα αδέρφια του. Μάλιστα πολλές φορές κάποιοι δίνουν φωνή στο αδιανόητο: «Τα συλληπτήρια μου αλλά ευτυχώς που δεν ήταν ο άντρας σου ή το παιδί σου» δίνοντας με αυτόν τον τρόπο το μήνυμα στο άτομο ότι δεν υπάρχει λόγος να πενθήσει αυτόν τον θάνατο. Αν ο θάνατος συμβεί σε μικρότερη ηλικία παρατηρούνται διάφοροι τρόποι έκφρασης του πένθους αλλά και τρόποι με τους οποίους οι ενήλικοι φέρονται στα παιδιά . Έπειτα από έναν θάνατο μπορούμε να παρατηρήσουμε τις εξής αλλαγές στον οικογενειακό σύστημα:

- Το στοιχειωμένο παιδί. Ζει με μια οικογένεια που δεν μιλάει για το θάνατο και έτσι δεν έχει την ευκαιρία να θρηνήσει. Κλείνει τα συναισθήματα μέσα του και μπορεί να είναι πολύ προσαρμοσμένο στις συμπεριφορές του. Tο παιδί αισθάνεται παγιδευμένο από την μη έκφραση των συναισθημάτων.

- Το προστατευμένο παιδί. Υπερπροστατεύεται από τους γονείς λόγω του φόβου τους να μην βιώσουν ξανά τον ίδιο πόνο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ζήσει μια ζωή γεμάτη από εμπειρίες και κατάλληλη για την ηλικία του. Του στερούν απλά πράγματα όπως π.χ να κάνει ποδήλατο ή να πάει κατασκήνωση. Το παιδί ασφυκτιά κάτω από αυτό το βάρος.

- Το παιδί αντικαταστάτης. Είναι το παιδί που γεννήθηκε ή υιοθετήθηκε μετά το θάνατο ενός αδελφού και του φέρονται ως αντικαταστάτη του νεκρού παιδιού. Το παιδί δεν αναπτύσσει τη δική του ταυτότητα. Μπορεί να του δοθεί ακόμα και το ίδιο όνομα.

- Το μοναχικό παιδί. Είναι το παιδί που παραμελούν κατά τη διάρκεια του πένθους. Παραμελούνται οι ανάγκες του , οι επιθυμίες του και τα συναισθήματα του ακόμα και αυτά που περιλαμβάνουν την ανάγκη του να πενθήσει για το θάνατο του αδελφού.

- Το μετά το θάνατο γεννημένο παιδί. Μεγαλώνει με έναν τρόπο όπου φτάνει να νοιώθει είτε μνησικακία για το νεκρό παιδί που  σκόρπισε θλίψη στους γονείς του είτε τον νοιώθει ως φύλακα άγγελο που τον φροντίζει από τον ουρανό.

- Το παιδί - αποδιοπομπαίος τράγος. Είναι το παιδί που δέχεται το σύνολο της θλίψης των γονιών λόγω των ενοχών τους για το θάνατο του αδελφού.

Από τις ανωτέρω πληροφορίες είναι εύκολο να κατανοήσουμε το πόσο μεγάλη επίδραση μπορεί να έχει ο θάνατος του αδελφού/αδελφής στη ζωή ενός παιδιού.  Είναι απαραίτητο να στηρίξουμε τα παιδιά που  βιώνουν αυτό το θάνατο . Χρειάζεται να τους δώσουμε την άδεια να πενθήσουν και να τους τονίζουμε ότι δεν είναι υπεύθυνα για το θάνατο του αδελφού τους. Τα παιδιά τείνουν να έχουν ενοχές και να θεωρούν ότι είναι υπεύθυνα για το θάνατο αυτό. Χρειάζεται να εκφράζουμε συχνά την αγάπη μας για αυτά και να τα καθησυχάζουμε γιατί είναι συχνό φαινόμενο να αναπτύσσονται φοβίες γύρω από το θάνατο. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι τα παιδιά που έρχονται αντιμέτωπα με το θάνατο του αδελφού τους στην ουσία αντιμετωπίζουν δύο απώλειες: Το θάνατο του αδελφού και την απώλεια των γονέων που αποσύρονται (για κάποιο χρονικό διάστημα ή και μόνιμα) στο πένθος τους.

Όταν πεθαίνει ένας αδελφός η μια αδελφή χάνουμε πολλά πράγματα: Τη μοναδική σχέση που είχαμε μαζί τους, τις κοινές αναμνήσεις από το παρελθόν αλλά και τα σχέδια ή τα όνειρα που είχαμε χτίσει μαζί τους για το μέλλον. Είναι μια σημαντική απώλεια στη ζωή ενός ανθρώπου και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να την συγκρίνουμε με άλλες ή να την μειώνουμε σε σημασία.

©Nάνσυ. Ψημενάτου. Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Εξειδικευμένη στην Συμβουλευτική Πένθους