Στην ελληνική κοινωνία ο παππούς και η γιαγιά ήταν ανέκαθεν αναπόσπαστο κομμάτι του οικογενειακού πλαισίου. Κατά το παρελθόν το σύνηθες φαινόμενο ήταν σε ένα σπίτι να διαμένουν τρεις γενιές. Συνεπώς ο ρόλος του παππού και της γιαγιάς στο μεγάλωμα του παιδιού ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Ακόμα όμως και στις μέρες μας όπου τα παιδιά απομακρύνονται από την οικογενειακή τους εστία για να δημιουργήσουν την δική τους οικογένεια, ο ρόλος των παππούδων είναι καίριος. Πολλές γιαγιάδες φροντίζουν τα εγγόνια τους ώστε να μπορέσουν οι μητέρες να εργαστούν ή ακόμα και να πάρουν ένα διάλλειμα από τον εξοντωτικό ρόλο της μητρότητας και συνεχής φροντίδας των παιδιών. Πόσες παγίδες μπορεί να κρύβει αυτή η σχέση και πως μπορούν να κρατηθούν οι ισορροπίες;
Σίγουρα για τα παιδιά είναι μια σχέση αγάπης και στοργής, η οποία έχει θετικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Τα παιδιά βλέπουν τους παππούδες σαν δεύτερη οικογένεια, σαν δεύτερους ¨γονείς¨ κατά μια έννοια. Τους παρέχουν ασφάλεια και προστασία κάτι καθοριστικό για την ψυχική τους ισορροπία όταν τα παιδιά καλούνται να βγουν από τον μικρόκοσμο και το πλαίσιο της οικογένειας και να εκτεθούν σε άλλες κοινωνικές ομάδες και σε άγνωστο ως τότε περιβάλλον όπως το σχολείο. Τα παιδιά πρέπει να περνάνε χρόνο με τους παππούδες και τις γιαγιάδες και να λαμβάνουν το ενδιαφέρον και την αγάπη τους.
Τα προβλήματα αρχίζουν όταν οι παππούδες έρχονται να αναμιχτούν και να παρέμβουν με τον δικό τους τρόπο στο μεγάλωμα του παιδιού και δεν υπάρχουν σαφή όρια. Ο ρόλος τους θα πρέπει να είναι καθαρά βοηθητικός και υποστηρικτικός. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να παίρνουν αυθαίρετα αποφάσεις για τον μεγάλωμα του παιδιού και να ακυρώνουν με αυτό τον τρόπο τον γονέα στα μάτια του παιδιού. Πολλοί παππούδες θεωρούν ότι οι γονείς δεν έχουν αρκετές γνώσεις ως προς το μεγάλωμα του παιδιού και έρχονται να παρέμβουν ακυρώνοντας έτσι τους γονείς. Ακόμα κι αν αυτό είναι αλήθεια οι παππούδες θα πρέπει να συζητάνε με τους γονείς προτού λειτουργήσουν με τον οποιοδήποτε τρόπο. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει οι παππούδες να κάνουν υποδείξεις ή ακόμα χειρότερα παρατηρήσεις στους γονείς κυρίως μπροστά στο παιδί. Όπως π.χ. « Έλα, μην το μαλώνεις το παιδί» ή «αστό, δεν πειράζει» σε περιστάσεις που οι γονείς προσπαθούν να βάλουν όρια στο παιδί τους.
Υπεύθυνοι για το μεγάλωμα του παιδιού είναι οι γονείς. Έτσι λοιπόν οι παππούδες θα πρέπει να συμμορφωθούν στο πρόγραμμα των γονέων και να μην κάνουν τα δικά τους… Εάν οι γονείς θέλουν το παιδί τους να μην τρώει σοκολάτες, ή να πηγαίνει για ύπνο σε συγκεκριμένη ώρα, οι παππούδες θα πρέπει να μείνουν πιστοί σε αυτές τις οδηγίες και να μην πηγαίνουν κόντρα σαμποτάροντας έτσι τις προσπάθειες των γονέων για την ανατροφή του παιδιού, ακόμα κι αν αυτό γίνεται για την ικανοποίηση του. Οι παππούδες θα πρέπει να είναι αντικειμενικοί και να μην παραφέρονται από τα συναισθήματα τους και την υπερβολική αγάπη τους προς το εγγόνι.
Είναι σημαντικό το παιδί να βλέπει κοινή γραμμή από γονείς και παππούδες και να παίρνει ξεκάθαρα μηνύματα. Να μην αισθάνεται ότι οι παππούδες αποδυναμώνουν το ρόλο του γονέα αλλά να τους είναι ξεκάθαρο πως οι γονείς έχουν το βασικό ρόλο. Επιπλέον, τα παιδιά είναι ιδιαίτερα εύστροφα και ακόμα και σε μικρή ηλικία μπορούν να εντοπίσουν τις αδυναμίες του παππού και της γιαγιάς και να τις εκμεταλλευτούν με τον γλυκό τους τρόπο. Κάτι τέτοιο μπορεί να φέρει δυσκολίες όταν θα κληθούν να οριοθετήσουν την συμπεριφορά του παιδιού.
Κατσαούνη Μαρία- Ψυχολόγος Υγείας (MSc)
Πόσο καλή επικοινωνία έχουμε με τα παιδιά μας; Οι περισσότεροι γονείς σε αυτή την ερώτηση απαντούν λέγοντας « Έχουμε πολύ καλή επικοινωνία με το παιδί» «Μιλάμε συνέχεια». Είναι όμως αυτή η επικοινωνία ουσιαστική; Κατανοούμε το παιδί μας και το πρόβλημα του; Τι μηνύματα λαμβάνει το παιδί από την στάση μας; Πως ερμηνεύει αυτά που λέμε;
Η καλή επικοινωνία με το παιδί μας προάγει την ψυχική του ανάπτυξη και ευνοεί τον αμοιβαίο σεβασμό, την διαχείριση συναισθημάτων και την αυτοεκτίμηση του. Πολλές φορές πάνω στην κουβέντα οι γονείς δεν καταλαβαίνουν πως ηθικολογούν, καθοδηγούν, κακοχαρακτηρίζουν ή ακόμα και ματαιώνουν το παιδί με αυτά που λένε, στην προσπάθεια τους να εξομαλύνουν μια κατάσταση. Φράσεις που παραπέμπουν στα παραπάνω είναι για παράδειγμα «Ωχ, πάλι με αυτό ασχολείσαι;», «τα καλά παιδιά δεν το κάνουν αυτό» ή «Είσαι τεμπέλης!».
Σημαντικό και αρχικό μέλημα των γονέων είναι να δώσουμε στο παιδί μας να καταλάβει ότι σεβόμαστε την άποψη και τα συναισθήματα του ακόμα και αν διαφωνούμε. Ότι το ακούμε με προσοχή και δεν το ακυρώνουμε. Με άλλα λόγια ότι είμαστε διαθέσιμοι. Για να συμβεί αυτό πρέπει πρώτα ο γονέας να μάθει να ¨ακούει¨. Δίνουμε χρόνο στο παιδί να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του ακούγοντας με προσοχή και χωρίς να το διακόπτουμε. Σε αυτή τη διαδικασία η βλεμματική επαφή με το παιδί είναι ιδιαίτερα σημαντική. Εάν το παιδί μας μιλάει κι εμείς κάνουμε δουλειές τότε θα το εκλάβει ως αδιαφορία από μέρους μας. Το παιδί πρέπει να αισθανθεί πως το κατανοούμε και λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας τους προβληματισμούς του όσο ασήμαντοι κι αν μας φαίνονται. Για το παιδί μας είναι σημαντικοί.
Κάνοντας στο παιδί ανοιχτές ερωτήσεις μπορούμε να το παρακινήσουμε να μας εκφράσει ακόμα περισσότερα και να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες για το τι αισθάνεται. Αυτή η διαδικασία φέρνει τα παιδί πιο κοντά στον γονέα και ενισχύεται το δέσιμο μεταξύ τους. Οι ανοιχτές ερωτήσεις ξεκινάνε με «τι.., πώς, γιατί» ή «θα ήθελες να μου πεις…;»
Βασικό κομμάτι της ενεργητικής ακρόασης είναι η αναγνώριση του συναισθήματος του παιδιού...
Σχολικός εκφοβισμός (bullying)
Κατηγορία
ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Ο όρος bullying άρχισε να γίνεται πιο έντονος και να τον συναντάμε πιο συχνά τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο όμως προϋπήρχε και σε πολύ παλαιότερες κοινωνίες. Καθώς όμως η επιθετικότητα και η βία αυξάνονται στις μέρες μας, αναλόγως αυξάνονται και τα κρούσματα αυτού του φαινομένου, το οποίο άρχισε να γίνετε περισσότερο αντιληπτό από γονείς, δασκάλους και επιστήμονες, με αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί οι μελέτες πάνω στο φαινόμενο αυτό.
Με τον όρο bullying αναφερόμαστε σε οποιαδήποτε μορφή παρατεταμένης βίας, είτε είναι σωματική, ψυχολογική, λεκτική ή ακόμα και σεξουαλική. Συναντάται στα σχολεία αλλά και έξω από αυτά. Επιπλέον το cyberbullying είναι μια μορφή εκφοβισμού ή οποία παρατηρείται διαδικτυακά. Ο βανδαλισμός είναι επίσης μια μορφή bullying. Στόχος είναι ο εκφοβισμός ή ο κοινωνικός αποκλεισμός ενός παιδιού. Παρακάτω ακολουθούν κάποιες μορφές εκφοβισμού:
· Κλοπή
· Υβριστικές εκφράσεις
· Απειλές
· Εκβιασμός
· Ζημιές στην περιουσία του άλλου παιδιού
· Σωματική βία
· Εκβιαστικά τηλεφωνήματα
· Διάδοση αρνητικών φημών
Αποτέλεσμα της συμπεριφοράς αυτής είναι ο αποδέκτης να αισθάνεται ανασφαλής, δυστυχία, τρόμο και να απομονώνεται. Πολλές φορές κατηγορεί το εαυτό του για αυτό που του συμβαίνει και δεν μιλάει σε κανέναν για τα περιστατικά βίας που βιώνει. Σε αρκετές περιπτώσεις το παιδί αναπτύσσει σχολική φοβία, η οποία εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους όπως άρνηση του παιδιού να θέλει να πάει σχολείο, εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων όπως πόνος στην κοιλιά όταν έρχεται η ώρα να πάει σχολείο, παρατεταμένο άγχος, έντονη ανησυχία, νευρικότητα κ.α.
Οι θύτες
Ο εκφοβισμός ασκείται συνήθως από μια ομάδα «ισχυρών» παιδιών προς ένα πιο αδύναμο παιδί. Οι λόγοι για τους οποίους ένα παιδί γίνεται θύτης ποικίλουν. Είτε για να γίνει δημοφιλές, είτε για να φανεί ισχυρό, να λάβει τον θαυμασμό, να θρέψει τον εγωισμό του κ.α. Κύριος στόχος είναι να έχουν τον έλεγχο. Πολλές φορές τα παιδιά αυτά έχουν δεχτεί εκφοβισμό στο παρελθόν, ή είναι κάτι το οποίο βιώνουν καθημερινά στην οικογένεια τους με αποτέλεσμα να έχουν υιοθετήσει αυτή τη συμπεριφορά...
Θυμός και εφηβεία
Κατηγορία
ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Ο θυμός είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα το οποίο όλοι μας έχουμε βιώσει ακόμα από την παιδική μας ηλικία. Από παιδιά λαμβάνουμε διάφορα μηνύματα ως προς τον θυμό και τον τρόπο εκδήλωσης του είτε από την τηλεόραση και τα μέσα επικοινωνίας είτε από τον περίγυρο μας, τους γονείς , τους δασκάλους , την κοινωνία στην οποία ζούμε. Πολλά από αυτά τα μηνύματα που δεχόμαστε είναι διφορούμενα και πολλές φορές έρχονται σε κόντρα μεταξύ τους. Πολλές φορές έχουμε ακούσει «Δεν θυμώνουμε!», άλλοι πάλι λένε ότι ο θυμός πρέπει να εκφράζεται και να μην συσσωρεύεται, ενώ κάποιοι τρίτοι ότι πρέπει να ελέγχουμε τον θυμό μας και να μην τον εκδηλώνουμε. Αποτέλεσμα είναι πολλά και διαφορετικά μηνύματα τα οποία μπερδεύουν και αποπροσανατολίζουν τα παιδιά και ιδιαίτερα τους εφήβους, οι οποίοι στην κρίσιμη αυτή ηλικία φαίνεται να έχουν περίσσια οργή και θυμό μέσα τους.
Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζει ένα παιδί στην εφηβεία είναι ότι το συναίσθημα του θυμού είναι απόλυτα φυσιολογικό και δεν υποδηλώνει κάποια συναισθηματική αστάθεια. Είναι στη φύση του ανθρώπου όπως οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα π.χ. θλίψη, χαρά, φόβος, ενοχή κτλ. Επιπλέον, ο θυμός ποικίλει σε ένταση και διάρκεια, ξεκινώντας από την ενόχληση και καταλήγοντας στη οργή. Αυτό λοιπόν που δεν είναι αποδεκτό, δεν είναι το συναίσθημα αυτό καθ’αυτό αλλά η επιθετικότητα και η αγριότητα που μπορεί να επιφέρει σαν μέσω εκδήλωσης.
Σε πολλές καταστάσεις ο θυμός είναι το δευτερεύον συναίσθημα...
Μαμά να κοιμηθώ μαζί σου;
Κατηγορία
ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Πόσες φορές δεν έχετε ακούσει από το αγγελούδι σας αυτή την ερώτηση; Τα παιδιά κυρίως προσχολικής ηλικίας πολλές φορές ζητάνε να αφήσουν το κρεβατάκι τους και να έρθουν στο δικό σας για ύπνο. Σύντομα η μία φορά γίνονται πέντε, οι πέντε δέκα και στο τέλος φτάνετε να κοιμάστε με το παιδί σας κάθε βράδυ και να δυσκολεύεστε να το πείσετε να κοιμηθεί στο δωμάτιο του. Κάτι τέτοιο αποδεικνύεται προβληματικό τόσο για το παιδί όσο και για το ζευγάρι.
Το μικρό σας μπορεί να προφασιστεί χίλιους δύο λόγους για να κοιμηθεί μαζί σας, από το ¨πονάει κοιλίτσα μου¨ και το ¨φοβάμαι να κοιμηθώ μόνος μου¨ μέχρι το ¨ένας δράκος είναι στο δωμάτιο μου!¨. Όσο χαριτωμένο και ευχάριστο κι αν είναι στην αρχή, και όσο κι αν το επιθυμεί και η μητέρα, η αποδοχή μιας τέτοιας συμπεριφοράς κρύβει παγίδες, καθώς μπορεί να εξελιχτεί σε χρόνια κατάσταση. Πολλά είναι τα ζευγάρια τα οποία καταλήγουν να κοιμούνται σε ξεχωριστά κρεβάτια ώστε να κοιμηθεί το παιδί με τη μαμά επειδή επιμένει ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί μόνο του και αρνείται να επιστρέψει στο δωμάτιο του. Ακόμα όμως κι όταν οι γονείς επιμένουν ότι το παιδάκι τους πρέπει να κοιμηθεί στο δωμάτιο του, αυτό βρίσκει τρόπους να τρυπώνει κρυφά κάτω από τα σκεπάσματα τους με αποτέλεσμα οι γονείς να αντιλαμβάνονται κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της νύχτας ότι έχουν έναν επισκέπτη στο κρεβάτι τους. Πολλά ζευγάρια παραπονιούνται πως όταν ξυπνάνε βρίσκουν το παιδάκι τους ξαπλωμένο στα πόδια τους και πως όσες φορές κι αν προσπάθησαν να το βάλουν να κοιμηθεί στο δωμάτιο του δεν είχε επιτυχία.
Μια τέτοια συμπεριφορά ενώ φαίνεται να ευνοεί το παιδί προσωρινά, το βλάπτει μακροπρόθεσμα. Το παιδί γίνεται εξαρτημένο από τους γονείς ενώ αντίθετα είναι το διάστημα εκείνο στην ανάπτυξη του όπου θα έπρεπε να αρχίζει να χτίζει την αυτονομία και την ανεξαρτησία του, στο βαθμό που του επιτρέπεται από το ηλικιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Αυτό φυσικά συμβάλλει και στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης του και το αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας το οποίο αναπτύσσει. Το παιδί όντας προσκολλημένο στους γονείς του δεν αισθάνεται αρκετά σίγουρο και δυνατό για τον εαυτό του και αρχίζει να αναζητά όλο και περισσότερο την ασφάλεια που του παρέχει η παρουσία του γονέα.
Επιπλέον, φθορά προξενείται και στο ζευγάρι...
Αγάπη και αγκαλιές! Η πολλή αγάπη δεν έβλαψε ποτέ κανένα παιδί!Βεβαιώστε το ότι θα το αγαπάτε πάντα και θα το στηρίζετε! Μπορεί σαν γονείς να θεωρούμε ότι το δείχνουμε καθημερινά αλλά τα παιδιά έχουν ανάγκη να το ακούνε κιόλας. Επιπλέον, είναι σημαντικό το παιδί να γνωρίζει ότι η αγάπη σας δεν καθορίζεται από τη συμπεριφορά του ή από τις πράξεις του, αλλά είναι αδιαπραγμάτευτη.
Γέλιο- κάντε το παιδί σας να γελάει! Έρευνες έδειξαν πως τα ευτυχισμένα παιδιά γελάνε τουλάχιστον δέκα φορές τη μέρα!!
Δραστηριοποιηθείτε! Εμπλακείτε σε ευχάριστες δραστηριότητες με το παιδί σας.
Επιβραβεύστε το παιδάκι σας για τα θετικά του επιτεύγματα και τις συμπεριφορές! Με αυτό τον τρόπο θα δώσετε ώθηση και στην αυτοπεποίθηση του.
Ζωγραφίστε μαζί του! Η ζωγραφική αποτελεί μέσο έκφρασης και δημιουργικότητας για το παιδί. Μέσα από τις ζωγραφιές του θα σας δοθεί η ευκαιρία να δείτε πως αισθάνεται και να συζητήσετε τυχών ανησυχίες και προβληματισμούς του.
Ηθική Ικανοποίηση- Δώστε του την ηθική ικανοποίηση ότι είναι άξιο και ότι τα καταφέρνει καλά!
Θετική αποδοχή της διαφορετικότητας του κάθε παιδιού! Κυρίως όταν υπάρχουν αδερφάκια στην οικογένεια, δείξτε στο καθένα θετική αποδοχή της μοναδικότητας και της διαφορετικότητας του καθενός.
Ικανοποιείστε τις επιθυμίες του στο βαθμό που είναι εφικτό και φυσικά πάντα με μέτρο!
Κατανόηση- δείξτε στο παιδί κατανόηση ακόμα κι όταν δεν συμφωνείται μαζί του. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το παιδί να μην βρίσκει ¨τοίχο¨ στους γονείς! Καλό είναι να του πείτε «Καταλαβαίνω πως αισθάνεσαι αλλά δεν πιστεύω ότι είναι δίκαιο ή σωστό να…»
Λερωθείτε μαζί του!! Παίξτε με τα χώματα, φτιάξτε κεκάκια από λάσπη ή ζωγραφίστε με δαχτυλομπογιές. Η δραστηριότητα έξω από τα πρέπει είναι μέσο εκτόνωσης και εξωστρέφειας.
Μαγεία! Βάλτε λίγη μαγεία και νεραϊδόσκονη στον κόσμο του!! Στα παιδιά αρέσουν τα παραμύθια και η φαντασία.
Νοιαστείτε για τις συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού, καθώς και για τυχόν προβληματισμούς του στο σχολείο όσο ανόητοι και ανούσιοι κι αν σας φαίνονται. Για το μικρό σας είναι σημαντικά!
Ξεκούραση! Μην υπερφορτώνετε το πρόγραμμα του παιδιού σας με δραστηριότητες. Αντίθετα φροντίστε να του αφιερώσετε ώρες χαλάρωσης και ξεκούρασης.
Οριοθέτηση- βάλτε όρια στο παιδί σας. Είναι σημαντικό για την σωστή διαπαιδαγώγηση του. Μην ξεχνάτε ότι και τα ίδια τα παιδιά αναζητούν όρια.
Πάρτι! Οργανώστε πάρτι για το μικρό σας και τους φίλους του. Βοηθάει στην κοινωνικοποίηση του, την εκτόνωση του και φυσικά κάνει το παιδί σας χαρούμενο και περήφανο!
Ρωτήστε το παιδί σας τι σκέπτεται και τι αισθάνεται. Κάντε του ανοιχτές ερωτήσεις ώστε να μπορέσει να εκφραστεί και να ανοιχτεί περισσότερο. Έτσι το παιδί σας έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματα του, μαθαίνει να τα αναγνωρίζει και να τα αξιολογεί. Επιπλέον, βελτιώνεται η επαφή με τον γονέα και χτίζονται γερές βάσεις επικοινωνίας.
Σεβαστείτε την ανάγκη του για προσωπικό χώρο και χρόνο.
Τιμωρία- η τιμωρία είναι μια παρεξηγημένη έννοια, της οποίας η εφαρμογή όμως είναι απαραίτητη για τη σωστή διαπαιδαγώγηση του παιδιού αρκεί να γίνεται σωστά. Με το όρο τιμωρία φυσικά δεν αναφερόμαστε σε σωματική ή λεκτική βία, αλλά τη στέρηση κάποιας ευχάριστης δραστηριότητας ή αντικειμένου. Εάν π.χ. το παιδί σας βρίζει ή γίνεται επιθετικό, του στερείτε κάποιες ώρες παιχνιδιού, το αγαπημένο του ηλεκτρονικό παιχνίδι ή την προγραμματισμένη βόλτα του. Η σωστή εφαρμογή της τιμωρίας το βοηθάει να γίνει πειθαρχημένο και υπεύθυνο των πράξεων και των επιλογών του.
Ύπνος. Φροντίστε το παιδί σας να λαμβάνει αρκετές ώρες ύπνου ώστε ο οργανισμός του και το μυαλό του να μπορεί αν λειτουργεί σωστά. Πολλά παιδιά περιορίζουν τις ώρες ύπνου τους προκειμένου να παίξουν παραπάνω ώρες. Αυτό φυσικά έχει αντίκτυπο τόσο στην πνευματική και σωματική του υγεία, όσο και στην διάθεση του.
Φίλοι – φροντίστε το παιδί σας να βρίσκεται συχνά με τους φίλους του και να δραστηριοποιείται. Μην το περιορίζεται στο σπίτι ακόμα κι αν αυτό προϋποθέτει να αφιερώσετε και δικό σας προσωπικό χρόνο.
Χρόνο με το παιδί σας αποκλειστικά. Περάστε ποιοτικό χρόνο με το παιδί σας, κάνοντας δηλαδή πράγματα που επιθυμεί και επιλέγει το ίδιο. Δώστε του όλη σας την προσοχή σε αυτό το χρονικό διάστημα. Το να ζωγραφίζει το παιδί δίπλα σας ενώ εσείς μαγειρεύεται δεν είναι αποκλειστικός και ποιοτικός χρόνος, κάτι που το παιδί το αντιλαμβάνεται.
Ψυχαγωγία- βάλτε τουλάχιστον μια ευχάριστη δραστηριότητα στο καθημερινό του πρόγραμμα. Αυτό μπορεί να είναι από το να κάνετε μια χειροτεχνία, να του διηγηθείτε το αγαπημένο του παραμύθι, να ακούσει το αγαπημένο του CD ή να παίξετε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι.
Ωραιοποίηση καταστάσεων. Ο κόσμος είναι πολύ σκληρός και δύσκολος εκεί έξω για τα μικρά παιδιά. Δεν χρειάζεται να γνωρίζουν για δύσκολες καταστάσεις όπως π.χ. τυχόν οικονομικά προβλήματα, οι οποίες στο παιδικό μυαλουδάκι διογκώνονται. Προσπαθήστε να ωραιοποιήσετε τα πράγματα και να κάνετε το παιδί σας να βλέπει όσο περισσότερα θετικά μπορεί.
Κατσαούνη Μαρία-Ψυχολόγος Υγείας, MSc
Παιδί και χαρτζιλίκι
Κατηγορία
ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Από μικρή ηλικία το παιδί είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τον ρόλο που παίζουν τα χρήματα στη καθημερινότητα μας. Στην αρχή απλά σαν παρατηρητής και αργότερα σαν διαχειριστής. Από την νηπιακή ηλικία ακόμα το παιδί που πηγαίνει στο super market με την μητέρα του παρατηρεί πώς για να πάρει την σοκολάτα που θέλει πρέπει η μαμά να δώσει χρήματα στην ταμεία, όταν λέει τα κάλαντα του δίνουν χρήματα, για να ανέβει στα παιχνίδια του Λούνα Παρκ πρέπει να ρίξει το κέρμα στην εσοχή. Όλα αυτά και πολλά άλλα αρχίζουν να δίνουν στο παιδί μια εικόνα του ρόλου των χρημάτων, η οποία γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρη μεγαλώνοντας. Οι γονείς συχνά αναρωτιούνται πότε είναι η κατάλληλη ηλικία για να δώσουν στο παιδί τους χρήματα. Από τη στιγμή που το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται την έννοια των χρημάτων καλό είναι να πάρουμε στο παιδί μας ένα κουμπαρά. Όταν είναι ακόμα στη νηπιακή ηλικία μπορεί να μην είναι σε θέση να διαχειριστεί τα χρήματα μόνο του αλλά μπορεί να χρησιμοποιήσει τον κουμπαρά του για να βάζει τα χρήματα που πιθανώς του δίνουν οι παππούδες και η γιαγιάδες στις γιορτές. Έτσι σιγά σιγά αποκτά και μια ιδέα της αποταμίευσης. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού μπορούμε να του εξηγήσουμε πως μαζεύοντας τα χρήματα του στον κουμπαρά, θα μπορέσει να αγοράσει ένα παιχνίδι που επιθυμεί.
Όταν το παιδί πάει στο σχολείο, ακόμα και στην πρώτη δημοτικού, καλό είναι να παίρνει χαρτζιλίκι, με την προϋπόθεση βέβαια ότι γνωρίζει την αξία των χρημάτων και το ποσό είναι μικρό ώστε να μην το εκμεταλλευτούν. Αυτό εξαρτάται κυρίως από την ετοιμότητα και ικανότητα του κάθε παιδιού. Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού τα παιδιά παίρνουν κατά πλειοψηφία φαγητό από το σπίτι οπότε το χαρτζιλίκι του δεν χρειάζεται να είναι μεγάλο ποσό αλλά ίσα ίσα για να αγοράσει ένα σνακ. Οι γονείς του καλό είναι να του καθορίσουν το πόσο των χρημάτων και να του εξηγήσουν πως αυτά τα χρήματα αρκούν για να πάρει μια σοκοφρέτα ή ότι για να πάρει ένα χυμό θα πρέπει να πάρει πίσω ρέστα. Εάν το παιδί επιλέξει να μην ξοδέψει τα χρήματα του μπορεί να τα βάλει στον κουμπαρά του. Σε αυτό το στάδιο το ποσό των χρημάτων είναι μικρό και δίνεται σε καθημερινή βάση.
Μεγαλώνοντας το ποσό αυξάνεται καθώς πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του παιδιού, όπως ένα σάντουιτς στο σχολείο, το εισιτήριο του για το λεωφορείο ή κάτι έξτρα που μπορεί να χρειαστεί. Σημαντικό στην εκπαίδευση της διαχείρισης των χρημάτων είναι το παιδί να παίρνει εβδομαδιαίο χαρτζιλίκι ώστε να μπορεί να το διαχειριστεί μόνο του και να αντιληφθεί πως αν ξοδέψει όλα του τα χρήματα σε δυο μέρες δεν θα έχει για το επόμενο της εβδομάδας. Όταν το παιδί αρχίσει να βγαίνει βόλτες φροντίζουμε και σε αυτή την περίπτωση τα χρήματα να φτάνουν για το φαγητό του, το εισιτήριο του σινεμά και ότι άλλο μπορεί να συμπεριλαμβάνει η έξοδος του. Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο το παιδί είναι σε θέση να επιλέξει να ξοδέψει όλα του τα χρήματα ή να τα κρατήσει για κάποια αγορά ρούχου ή video game που επιθυμεί. Φυσικά όταν τα λεφτά δεν αρκούν οι γονείς μπορούν να συνεισφέρουν σε αυτές τις αγορές.
Σε γενικές γραμμές τα παιδιά υιοθετούν τις αγοραστικές συνήθειες των γονέων καθώς και τον τρόπο που ξοδεύουν τα χρήματα. Το αν ένα παιδί θα γίνει σπάταλο, τσιγγούνης ή καλός διαχειριστής καθορίζεται κατά μεγάλο βαθμό από το τι βλέπει να συμβαίνει στην οικογένεια του, η οποία λειτουργεί ως πρότυπο. Σε καμία περίπτωση μην στερήσετε από το παιδί το χαρτζιλίκι του, καθώς πέρα από το γεγονός ότι καλύπτει τις ανάγκες του και δίνει στο παιδί την ευκαιρία να μάθει την σωστή διαχείριση του, δείχνει στο παιδί ότι το εμπιστεύεστε, ότι το θεωρείτε αρκετά υπεύθυνο και ενδυναμώνει την αυτοπεποίθηση του.
Tip: Η Μονόπολη είναι ένα καλό επιτραπέζιο παιχνίδι που βοηθάει το παιδί να εξασκηθεί με την έννοια και την αξία των χρημάτων, του πουλάω και αγοράζω!
Κατσαούνη Μαρία -Ψυχολόγος Υγείας, MSc
Το παιδί ως αποδέκτης αρνητικών συμπεριφορών στο σχολικό περιβάλλον. Πώς να το βοηθήσουμε;
Κατηγορία
ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Η πρώτη φορά του παιδιού στο νηπιαγωγείο είναι και η πρώτη μεταβατική φάση από το οικογενειακό και ασφαλές πλαίσιο σε ένα καινούριο, στο πλαίσιο του σχολείου. Πηγαίνοντας στο σχολείο το παιδί έρχεται σε επαφή με καινούρια άτομα, καινούριες συνήθειες και πρόγραμμα. Μαθαίνει να κοινωνικοποιείται, να είναι δημιουργικό, να συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες με συλλογικό πνεύμα, μαθαίνει να ξεχωρίζει ρόλους και να λειτουργεί μέσα στα πλαίσια και όρια του καθενός. Αρχίζει να απογαλακτίζεται.
Τι γίνεται όμως με τα αρνητικά στοιχεία στα οποία το παιδί εκτίθεται; Πώς μπορούν οι γονείς να το βοηθήσουν να τα διαχειριστεί και να τα αντιμετωπίσει; Όταν το παιδί εκτίθεται για πρώτη φορά στο σχολείο καλείται να αντιμετωπίσει κάποιες αρνητικές συμπεριφορές με τις οποίες πιθανότατα δεν έχει έρθει σε επαφή ως τώρα, όντας προστατευμένο στο οικογενειακό περιβάλλον και υπό την φροντίδα και συνεχή παρακολούθηση των γονέων του. Τέτοιες συμπεριφορές είναι η κοροϊδία, η βία και η αποδοκιμασία που μπορεί να δεχτεί το παιδί από άλλα παιδάκια με τα οποία βρίσκεται μαζί στο νηπιαγωγείο και συναναστρέφεται πλέον καθημερινά.
Όταν το παιδί 2-3 ετών, βρίσκεται μπροστά σε μια τέτοια συμπεριφορά πολύ πιθανόν να μην ξέρει πώς να την διαχειριστεί, ούτε καν πώς να την εκλάβει. Δεν μπορεί να την εξηγήσει, ούτε ξέρει τι αισθήματα να νοιώσει. Πολλές φορές βλέπουμε παιδάκια νηπιακής ηλικίας να μην αντιδράνε στα χτυπήματα και τα πειράγματα που δέχονται από άλλα παιδιά...
Σχολική φοβία…
Κατηγορία
ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Η μετάβαση του παιδιού από το ασφαλές και οικείο οικογενειακό πλαίσιο στο πλαίσιο του σχολείο είναι πολύ σημαντικό στάδιο για την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Αν εξαιρέσουμε το πρώτο στάδιο προσαρμογής, τα περισσότερα παιδιά δεν παρουσιάζουν κανένα πρόβλημα στην διαδικασία ένταξη τους στο καινούριο περιβάλλον και την συναναστροφή τους με τα καινούρια άτομα. Τι γίνεται όμως όταν το παιδί αρνείται να πάει στο σχολείο και πότε μπορούμε να μιλάμε για σχολική φοβία;
Ένα παιδί μπορεί να μην θέλει να πάει στο σχολείο για διάφορους λόγους. Τις περισσότερες φορές το πρόβλημα προέρχεται από το σχολικό περιβάλλον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να συνυπάρχουν και προσωπικοί παράγοντες. Ένας από τους κύριους λόγους που ένα παιδί αρνείται να πάει στο σχολείο είναι το γεγονός ότι δεν είναι καλό στα μαθήματα. Στις περισσότερες φορές, το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες οι οποίες δεν έχουν γίνει αντιληπτές από τους γονείς και δεν έχουν διαγνωστεί από κάποιον ειδικό. Σαν αποτέλεσμα το παιδί αισθάνεται μια συνεχή αποτυχία και ματαίωση παρόλη την προσπάθεια που καταβάλλει. Ως συνέπεια νιώθει υποδεέστερο από τα άλλα παιδιά της τάξης του, ανίκανο να ανταπεξέλθει στον ανταγωνισμό και αρνείται να πάει στο σχολείο. Σε αυτό πολλές φορές έρχεται να προστεθεί η απόρριψη που λαμβάνει από τους γονείς του προερχόμενη από την αντίδραση θυμού τους, όταν το παιδί τους δεν τα πάει καλά στα μαθήματα. Επιπλέον, αισθάνεται ότι τους απογοητεύει και ότι δεν αξίζει την αγάπη τους. Όσο πιο υψηλές είναι οι απαιτήσεις των γονέων τόσο μεγαλύτερο είναι και το άγχος που βιώνει ένα παιδί στην προσπάθεια του να ικανοποιήσει τα στάνταρτ των γονιών του.
Οι κακές σχέσεις με τους δασκάλους και η έλλειψη επικοινωνίας είναι ένας ακόμα λόγος που μπορεί να οδηγήσει το παιδί στην άρνηση. Προβλήματα πειθαρχίας και περιστατικά αντικοινωνικής συμπεριφοράς δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο τη σχέση εκπαιδευτικού- μαθητή. Σημαντικό ρόλο όμως παίζει και η σχέση του παιδιού με τους συμμαθητές του. Όταν το παιδί δυσκολεύεται να κάνει φίλους ή λαμβάνει την αποδοκιμασία και τον εκφοβισμό των συμμαθητών του, αντιμετωπίζει το σχολικό περιβάλλον ως εχθρικό. Στις περιπτώσεις δε που υπάρχει βία, είτε σωματική είτε λεκτική, δημιουργείται έντονο αίσθημα ανασφάλειας, φόβου και άγχους στο παιδί, το οποίο είναι δύσκολο να διαχειριστεί. Σαν αποτέλεσμα και προκειμένου το παιδί να αποφύγει να βιώσει αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση, αποφεύγει και το ίδιο το σχολείο.
Όταν όμως μιλάμε για σχολική φοβία θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί καθώς μιλάμε για μια ιδιαίτερα σοβαρή κατάσταση, η οποία ορίζεται ως ψυχική διαταραχή...
-Επαινείτε το παιδί για πράγματα που κάνει σωστά- φροντίστε να του λέτε περισσότερα μπράβο και να του κάνετε λιγότερες παρατηρήσεις/αρνητικές κριτικές μέσα στη μέρα. Συνήθως οι γονείς έχουν την τάση να διορθώνουν το παιδί για κάτι που έκανε λάθος και επισημαίνουν κυρίως τα αρνητικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το παιδί να αισθάνεται πως δεν μπορεί να κάνει τίποτα σωστά και αισθάνεται ανίκανο.
-Αναθέστε καινούριες ευθύνες στο παιδί που θα το κάνουν να αισθανθεί πιο σίγουρο για τον εαυτό του. Όταν δεν συμβαίνει αυτό το παιδί αισθάνεται πως δεν το εμπιστεύεστε ή πως δεν είναι ικανό να αναλάβει καινούριες ευθύνες.
-Αφήστε τον να πάρει πρωτοβουλίες και αποφάσεις, ώστε να αναπτύξει το αίσθημα εμπιστοσύνης στον εαυτό του για τις αποφάσεις του. Επαινέστε τον μετά για την σωστή του επιλογή. Εάν η επιλογή του είναι λανθασμένη αφήστε τον να μάθει από τα λάθη του και να βιώσει τις συνέπειες, ώστε να μπορεί αργότερα να διαχειριστεί παρόμοιες καταστάσεις και συναισθήματα.
-Παραχωρήστε του αρκετή αυτονομία και ανεξαρτησία. Εάν δεν αισθανθεί ανεξάρτητο θα του δημιουργηθούν συναισθήματα άγχους, φόβου και εξάρτησης από άλλους. Δώστε του ελευθερία ώστε να μάθει να έχει αυτοέλεγχο και να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν χρειαστεί.
-Προσπαθήστε να περνάτε καθημερινά ποιοτικό χρόνο με το παιδί σας. Αυτό σημαίνει να αφιερώνεται κάποιον από το προσωπικό σας χρόνο και να εμπλέκεστε σε δραστηριότητες εξολοκλήρου με το παιδί σας, κάνοντας κάτι που αρέσει σε αυτό. Το να ζωγραφίζει το παιδί στο τραπέζι της κουζίνας όσο εμείς κάνουμε δουλειές δεν θεωρείται ποιοτικός χρόνος! Πρέπει να επικεντρωθούμε στο παιδί και στην δραστηριότητα που αυτό έχει επιλέξει να κάνουμε μαζί.
Μαρία Κατσαούνη, Ψυχολόγος Υγείας, MSc
Προτεινόμενα βιβλία