Γνωρίζουμε όλοι τι προκαλεί η έλλειψη μιας τουλάχιστον επαρκούς αυτοπεποίθησης: διαρκής αμφισβήτηση των ικανοτήτων μας, υπερβολική επιφυλακτικότητα, αναβλητικότητα, απουσία αναγκαίου ρίσκου και τελικά κατάργηση της όποιας δημιουργικότητάς μας. Το πλαίσιο δημιουργίας αυτής της έλλειψης, συνήθως βρίσκεται στο παρελθόν και πολλές φορές σε παιδικά βιώματα κατά τα οποία είτε δεχόμασταν άδικη κριτική , είτε επιβράβευση για λάθος λόγους, είτε και τα δυο, με αποτέλεσμα να εσωτερικεύσουμε ως πεποίθηση το εξωτερικό μήνυμα που λαμβάναμε: «δεν θα είσαι ποτέ αρκετά καλός/η για να καταφέρεις κάτι αξιόλογο». Αυτό οδηγεί σε μια αίσθηση διαρκούς ντροπής και μια εικόνα για τον εαυτό μας ανεπάρκειας, η οποία φυσικά έχει αντίκτυπο σε κάθε τομέα, προσωπικό-κοινωνικό-εργασιακό. Ο φόβος επίσης συνοδεύει κάθε προσπάθεια , αφού ακόμη και μια τυχαία ή συγκυριακή αποτυχία, θα επιβεβαιώσει όλο το συγκεκριμένο πλαίσιο.

Αντίθετα με ότι οι περισσότεροι πιστεύουν, ο ανυπόμονος άνθρωπος δεν υποφέρει από την αναμονή, αλλά από την αβεβαιότητα. Δεν είναι δηλαδή ο χρόνος το πρόβλημα αλλά η ανασφάλεια για την εξέλιξη που φέρνει την ψυχολογική δυσφορία. Η εκμάθηση στην βελτίωση της υπομονής , κινείται ουσιαστικά σε 3 άξονες: στην ανάλυση των σκέψεων που έχουμε κατά την αναμονή, στην εξάσκηση της επιμήκυνσης της και στην επιβράβευση για κάθε επιτυχή αναμονή.

Οι σκέψεις που έχουμε κατά την αναμονή είναι αποθαρρυντικές για την βελτίωση της. Κι αυτό συμβαίνει γιατί στην προσπάθεια μας να καλύψουμε κάθε δυνατό σενάριο ώστε να είμαστε πιο προετοιμασμένοι, αγχωνόμαστε περισσότερο. Κι όσο μεγαλώνει το άγχος, η υπομονή χάνεται. Η ανάλυση λοιπόν των σκέψεων , μπορεί να οδηγήσει στην μετατροπή τους σε λειτουργικότερες...

Η διάθεση μας δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι συνεχώς καλή. Οι διακυμάνσεις της ωφελούν την κριτική μας σκέψη και οδηγούν σε σωστότερες επιλογές στο μέλλον. Όταν όμως υπάρχει κακή διάθεση για πολύ καιρό αυτή σίγουρα δυσκολεύει την καθημερινή μας λειτουργικότητα και μπορεί να αποτελεί και σημάδι ως προ-στάδιο Κατάθλιψης.

Υπάρχουν συνήθειες στην συμπεριφορά και την αντίδραση μας, που μπορούν να επιβαρύνουν την κατάσταση αυτή.

  • Η απάθεια της παθητικότητας. Συχνά την ονομάζουμε και λήθαργο ακριβώς γιατί μας βυθίζει σε μια απραγία από την οποία για να βγούμε δυσκολευόμαστε πολύ. Προέρχεται από την αρχική εσφαλμένη αντίληψη ότι θα χρειαστεί πολύ μεγάλη προσπάθεια το να διορθώσω κάτι , που μοιάζει στο μυαλό μου ανώφελο έστω και να το ξεκινήσω. Οπότε διαλέγω να μην προσπαθήσω καν . Tip: Κάθε μεγάλη διαδρομή ξεκίνησε με ένα βήμα. Ο αρχικός στόχος είναι το πρώτο αυτό βήμα, όχι η ολοκλήρωση της πορείας....

1.Τα προβλήματα μου θα λυθούν σε 1-2 συνεδρίες

Πέραν σπάνιων περιπτώσεων , όπου 1-2 συνεδρίες συμβουλευτικής αρκούν, η ψυχοθεραπεία απαιτεί χρόνο και φυσικά προσπάθεια.

2.Ο ψυχολόγος Θα μου λύσει το πρόβλημα μου.

Ο ψυχολόγος δεν θα πει στον θεραπευόμενο τι να κάνει. Ο ψυχολόγος ή ψυχοθεραπευτής δίνει μια κατεύθυνση μέσα από τις συνεδρίες, έτσι ώστε ο θεραπευόμενος μόνος του να επιλέξει πως θα ήθελε να πορευτεί και τι θα τον ωφελήσει περισσότερο.

3.Δεν χρειάζεται να πάω γιατί όλα είναι στο μυαλό… θα το ξεπεράσω μόνος μου ή θα περάσει μόνο του με τον καιρό…

Η ψυχική ασθένεια έρχεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο της συζήτησης σε πολλούς τομείς όπως, οι χώροι εργασίας, οι χώροι εκπαίδευσης, τα μέσα ενημέρωσης κλπ. Αυτό δεν πρέπει βέβαια να μας προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι τα ποσοστά επιπολασμού στον πληθυσμό σε παγκόσμιο επίπεδο για την ανάπτυξη ψυχικής ασθένειας κυμαίνονται μεταξύ 18,1-36,1% ήδη εδώ και μια δεκαετία (Kessler et al., 2008).

Τις τελευταίες μέρες σωρεία καταγγελιών έχουν έρθει στην επιφάνεια από γυναίκες οι οποίες έχουν δεχθεί κακοποίηση. Πολλές φορές ακούστηκε η φράση «γιατί τώρα;»

Πριν κάποιος αναρωτηθεί «γιατί τώρα;», και πολύ περισσότερο πριν εκφράσει λεκτικά αυτή του την απορία, ας μπει στην διαδικασία να σκεφτεί και να κατανοήσει το πώς αισθάνεται ένα θύμα αποδέκτης κακοποίησης, οποιασδήποτε μορφής, είτε σεξουαλικής, είτε ψυχολογικής, είτε συναισθηματικής κτλ.

Οι επιπτώσεις στον ψυχισμό του θύματος είναι πάρα πολλές. Θα αναφέρω μόνο μερικές όπως είναι ο φόβος, το μετατραυματικό στρες, η έκπτωση της λειτουργικότητας του θύματος, λόγω του πλήγματος στην αυτοεκτίμηση του, η αύξηση των ενοχικών συναισθημάτων, η αμφισβήτηση του εαυτού του, η συναισθηματική και κοινωνική απομόνωση, η κατάθλιψη, οι δυσκολίες στον ύπνο, η αναβίωση της κακοποίησης και πολλά άλλα. Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολύ ακόμα απαριθμώντας τα.

Για όλους αυτούς τους παραπάνω λόγους, και για πολλούς ακόμα, η ερώτηση «γιατί τώρα» δεν θα έπρεπε καν να ηχεί στο μυαλό κανενός. Σε όλα τα παραπάνω ας αναλογιστούμε και το πόσο χρόνο χρειάζεται μετά από ένα τέτοιο γεγονός, το άτομο να ξανασταθεί στα πόδια του, να ξαναβρεί τον εαυτό του, να ξαναβρεί το κέντρο του, πόσοι μήνες ή ακόμα και χρόνια ψυχοθεραπείας χρειάζονται, ώστε να μπορέσει το θύμα να μιλήσει ανοιχτά γι’ αυτό, πάντα έχοντας στο νου ότι κοινωνία είναι έτοιμη να ακούσει και να σταθεί δίπλα στο θύμα και όχι να κάνει ερωτήσεις «Μα, γιατί τώρα;» ή «Τώρα το θυμήθηκε;»

Κατσαούνη Μαρία-Ψυχολόγος Υγείας (MSc)

www.katsaounimaria.com

Κάτι που παρατηρώ τώρα τελευταία στο γραφείο μου είναι η ιδιαίτερα αυξημένη αναποφασιστικότητα των νέων, έφηβοι οι οποίοι δεν εμπιστεύονται την κριτική τους σκέψη και τις επιλογές τους. Η πρωταρχική σκέψη που κυριαρχεί στο μυαλό τους είναι «Κι αν κάνω λάθος;». Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει άραγε μία λάθος επιλογή; Είναι όντως τόσο καταστροφική; ’Η μήπως είναι πιο καταστροφικό το να μην μπορούν να πάρουν αποφάσεις μόνοι τους για την ζωή τους και να επιζητούν την επιβεβαίωση από εξωτερικούς παράγοντες και σημαντικούς άλλους ακόμα και στην ενήλικη ζωή τους;

Τα παιδιά μεγαλώνουν με την μαγεία των Χριστουγέννων και του Αϊ-Βασίλη, ο οποίος μπαίνει κρυφά στα σπίτια μας με ένα μαγικό τρόπο και μοιράζει δώρα σε όλα τα παιδιά του πλανήτη μέσα σε μια μόνο νύχτα με το έλκηθρο και τους ιπτάμενους ταράνδους του!!

Μεγαλώνοντας τα παιδία αρχίζουν όμως να αντιλαμβάνονται πως κάτι δεν κολλάει στην όλη ιστορία…και αρχίζουν να κάνουν ερωτήσεις σχετικά με την πρόσβαση στα σπίτια, τι γίνεται με τα σπίτια που δεν έχουν τζάκι, τι γίνεται με το θέμα χρόνου και διάφορες άλλες εύλογες ερωτήσεις που φέρνουν τον γονέα σε δύσκολη θέση, καθώς δεν έχει πειστικές απαντήσεις να δώσει στο παιδί. Τι πρέπει να απαντήσει ο γονέας και πότε ένα παιδί μαθαίνει ότι δεν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης;

Ίσως θα έχετε ακούσει πολλές φορές να λένε «Πρέπει να αγαπάς τον εαυτό σου! « ή «Δεν αγαπάς τον εαυτό σου αρκετά». Τι σημαίνει άραγε αυτό και πως καταλαβαίνουμε εάν αγαπάμε ή όχι τον εαυτό μας;

Το να αγαπάμε τον εαυτό μας είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ψυχική μας υγεία. Εάν αγαπάω τον εαυτό μου, τότε λειτουργώ σε μια ισορροπία και έχω ψυχική ηρεμία. Εάν όχι βασανίζομαι. Η αποδοχή του εαυτού μας είναι βασική προϋπόθεση, το άλφα και το ωμέγα θα έλεγα. Όταν αποδέχομαι τον εαυτό μου γνωρίζω τα προτερήματα και τα ελαττώματα μου και τα δέχομαι, τα αγκαλιάζω και τα αγαπώ. Βελτιώνομαι σε όσα θέλω να αλλάξω, χωρίς να αυτό μαστιγώνομαι και να ντρέπομαι για τον εαυτό μου. Εάν αγαπάω τον εαυτό ου, δεν έχω ανάγκη να συγκριθώ με τους άλλους.

Φέτος βιώνουμε τη νέα σχολική χρονιά υπό το πρίσμα μιας νέας συνθήκης και νέας κανονικότητας, η οποία απαιτεί την χρήση μάσκας στα σχολεία από τους μαθητές και τους δασκάλους. Το κατά πόσο είναι απαραίτητο ή όχι, αρμόδιοι είναι οι ιατροί και οι λοιμωξιολόγοι να το πουν. Δικός μας στόχος και μέλημα είναι το πώς θα βοηθήσουμε το παιδί μας να προσαρμοστεί και να κατανοήσει την νέα αυτή συνθήκη με μεγαλύτερη ευκολία. Πως μπορούμε εμείς να μιλήσουμε στο παιδί μας για τη χρήση μάσκας;