Το φαινόμενο Zeigarnik είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο που πήρε το όνομα του από τη Ρωσίδα ψυχολόγο Bluma Zeigarnik που το ανακάλυψε και το παρατήρησε. Δεν είναι μια θεωρία ευρέως γνωστή έχει όμως εφαρμογές σε πολλά φαινόμενα της καθημερινής ζωής και εξηγεί πολλές συμπεριφορές. Η συγκεκριμένη θεωρία υποδηλώνει τη τάση των ανθρώπων να θυμούνται καλύτερα έργα που δεν έχουν τελειώσει ή που έχουν διακοπεί στη μέση για ένα χρονικό διάστημα, σε αντίθεση με έργα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Η Zeigarnik εμπνεύστηκε αυτή τη θεωρία καθώς καθόταν σε μια καφετέρια και παρατηρούσε τις συμπεριφορές των σερβιτόρων. Αυτό που παρατήρησε λοιπόν ήταν ότι οι σερβιτόροι είχαν την τάση να θυμούνται περισσότερο τις παραγγελίες που δεν είχαν ακόμα ολοκληρωθεί ενώ αυτές τις οποίες είχαν ήδη σερβίρει φαίνεται να τις ξεχνούσαν τελείως. Μετά από αυτή την παρατήρηση εφάρμοσε τα δεδομένα αυτά πειραματικά στο εργαστήριο της όπου έβαλε τους συμμετέχοντες να κάνουν μερικές εργασίες, μόνο που στους μισούς συμμετέχοντες διέκοψε τη διαδικασία στη μέση, δίνοντας τους να κάνουν κάτι άσχετο στο μεσοδιάστημα και μετά να συνεχίσουν την αρχική τους εργασία. Μετά την ολοκλήρωση του έργου, ρώτησε τους συμμετέχοντες ποιες από τις δραστηριότητες που έκαναν θυμούνταν περισσότερο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που διέκοψαν την εργασία τους στη μέση είχαν την τάση να θυμούνται περισσότερα πράγματα σε σχέση με αυτά που έκαναν , σε αντίθεση με τα άτομα που ολοκλήρωσαν απερίσπαστα την εργασία τους, που δεν θυμούνταν και πολλά από την όλη διαδικασία.
Από εργασίες που συνεχίστηκαν και εξελίχθηκαν και μετά τα πρώτα πειράματα της Zeigarnik , φάνηκε πως γενικά ο εγκέφαλος έχει την τάση να βρίσκεται σε μια διαρκή εγρήγορση και να μην ξεχνά εύκολα ανολοκλήρωτες εργασίες και να προωθεί τη γνωστική μας προσπάθεια μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο που έχουμε αναλάβει. Συγκρατεί δηλαδή στο συνειδητό μας ζωντανή τη μνήμη μέχρι να τελειώσει η εργασία . Βεβαίως υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που συντείνουν σε αυτό όπως για παράδειγμα ο παράγοντας «κίνητρο». Αν κάποια εργασία δεν μας κινητοποιεί αρκετά ή δεν μας αρέσει τότε, ανεξάρτητα από το αν έχει ολοκληρωθεί ή όχι , είναι πιθανό να είναι ήδη ασθενής στη μνήμη μας.
Στην καθημερινότητα θα βρείτε πολλά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν το φαινόμενο. Ελλιπείς εργασίες στη δουλειά μας που σκεφτόμαστε συνεχώς ότι πρέπει να δρομολογήσουμε και να τις περατώσουμε, εργασίες στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, δουλειές στο σπίτι, μέχρι και σήριαλ στην τηλεόραση που συνεχίζονται την επόμενη μέρα και είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως οι σεναριογράφοι χρησιμοποιούν το φαινόμενο αυτό για να κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του τηλεθεατή .

Διζέ Σμαράγδα - Εργασιακή / Οργανωτική Ψυχολόγος