Τα διαφορετικά νοήματα σε ένα χαμόγελο

Όλοι μας έχουμε συνδέσει το χαμόγελο με την ευτυχία, όμως η ευτυχία και η χαρά δεν είναι τα μόνα μηνύματα που μπορεί να μεταδώσουμε με το χαμόγελο. Οι έρευνες στη μη λεκτική επικοινωνία, τόσο στη δικαστική ψυχολογία όσο και έξω από αυτήν, έχουν αποκαλύψει μια σειρά από διαφορετικούς τύπους στο ανθρώπινο χαμόγελο και τα νοήματα που μπορούν αυτά να μεταδώσουν.

Το χαμόγελο της αληθινής ευτυχίας, το οποίο ψυχολόγος Paul Ekman ειδικός στη μη λεκτική επικοινωνία έχει αποκαλέσει χαμόγελό Duchenne (από διάσημο νευρολόγο του19ου αιώνα), είναι το πλέον αναγνωρίσιμο χαμόγελο με χαρακτηριστικό κλείσιμο των ματιών που προκαλούν τις ρυτίδες γνωστές ως πόδια της χήνας στις εξωτερικές γωνίες τους. Είναι το πηγαίο χαμόγελο, το αληθινό χαμόγελο, που εκφράζει πραγματική χαρά ή και ευτυχία.

Το σαγηνευτικό χαμόγελο είναι αυτό το οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε για να δημιουργήσουμε στον αποδέκτη θετικά συναισθήματα και διάθεση αποδοχής και εμάς ως ατόμου αλλά και όσων θα πούμε ως γνήσια και αποδεκτά. Επιτυχημένο φυσικά το σαγηνευτικό χαμόγελο είναι όταν οι αποδέκτες συμφωνούν ότι ο εκφράζων είναι όντως σαγηνευτικός. Τότε η αποπλάνηση έχει πετύχει.

Το άβολο χαμόγελο είναι αυτό το οποίο εκφράζουμε όταν γινόμαστε αποδέκτες κάποιο ανάρμοστο αστείου ή κάποιας πολύ εμπιστευτικής και ευαίσθητης πληροφορίας που μας φέρνει σε δύσκολη θέση. Ουσιαστικά είναι ένα χαμόγελο που αποτελεί αντίδραση και προσπάθεια εξουδετέρωσης του αρνητικού συναισθήματος στο οποίο μας υποβάλλει κάποιος με μια πράξη του. Είναι ένα χαμόγελο πολύ χαμηλής έντασης, ένα μειδίαμα, το οποίο δεν έχει καμία από τις μικροεκφράσεις προσώπου που έχει το χαμόγελο της αληθινής ευτυχίας.

Τέλος έχουμε το σαρκαστικό χαμόγελο, του οποίου η έκφραση επικεντρώνεται κυρίως στην έξαψη των ματιών μας χωρίς να συνοδεύεται από τα υπόλοιπα στοιχεία στο πρόσωπό μας. Είναι ουσιαστικά αλγε ένα ευφυολόγημα λεκτικό το οποίο δεν συνοδεύεται από ενδείξεις στη γλώσσα του σώματος ακριβώς γιατί θέλουμε να εξισορροπήσουμε την αρνητικότητα του σαρκασμού με τα πραγματικά συναισθήματα και την πραγματική διάθεση μας έναντι του ατόμου που απευθυνόμαστε.

Συνοπτικά θα πρέπει να πούμε ό τι μόνο το αληθινό χαμόγελο, το χαμόγελο της αληθινής ευτυχίας, αποτελεί συνολική έκφραση από μόνο του. Όλα τα υπόλοιπα αποδίδουν νόημα μόνο συνδυαστικά με τις υπόλοιπες εκφράσεις τόσο του σώματος όσο και τις μικροεκφράσεις του προσώπου.

Mersinias Thomas, TEDx Speaker

Clinical Psychologist, Mental Health Counselor

©www.mersinias.gr

Αναφορές:

https://www.researchgate.net/publication/286784021_Nonverbal_skills_and_abilities

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191886998002281