Όσο η τεχνολογία προχωράει, τόσο μπαίνει όλο και σε σημαντικότερο βαθμό στην ζωή μας και κατ’ επέκταση και στην ζωή των παιδιών μας. Τα κομπιουτερς, το ίντερνετ, τα κινητά τηλέφωνα έγιναν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας. Όσο μεγάλους κινδύνους κρύβουν για ένα παιδί τόσο μεγάλη ευκολία και μάθηση μπορούν να του προσφέρουν.

Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν μπει στα σχολεία. Πλέον αν κάποιο παιδί σχολικής ηλικίας δεν έχει υπολογιστή στο σπίτι δυσκολεύεται να συμβαδίσει με το πρόγραμμα της τάξης και τους συμμαθητές. Ασκήσεις, κάθε μορφής πληροφορίες, βοηθήματα, εκπαιδευτικά προγράμματα οξύνουν το πνεύμα των παιδιών. Έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά τα οποία ασχολούνται με το ιντερνετ και τα κομπιουτερς έχουν αυξημένη φαντασία, υψηλότερο επίπεδο κρίσης, επίλυσης προβλημάτων και φαίνεται να είναι πιο έξυπνα.

Μεγαλώνοντας τα παιδιά, το ιντερνετ παίζει σημαντικό ρόλο και στην κοινωνική τους δικτύωση. Το να απαγορεύουμε στο παιδί την χρήση ιντερνετ έχει σαν συνέπεια να το περιορίζουμε και να του στερούμε την ένταξη του στο κοινωνικό σύνολο της ηλικιακής του ομάδας το οποίο λειτουργεί με νέους τρόπους και ρυθμούς από αυτούς που γνωρίζαμε ως τώρα.  Κάτι τέτοιο μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην σχέση με το παιδί μας, να δημιουργήσει εντάσεις, έλλειψη εμπιστοσύνης και απομάκρυνση, με κίνδυνο να δημιουργηθούν χειρότερες καταστάσεις.

Πώς όμως πρέπει να προστατέψουμε το παιδί μας; Το να του απαγορέψουμε την χρήση ή την πρόσβαση στα νέα μέσα τεχνολογίας δεν είναι λύση. Τα πράγματα αλλάζουν και θα πρέπει να προσαρμοστούμε και εμείς οι γονείς σε αυτά και να συμβαδίσουμε με τα νέα δεδομένα. Η καλή επικοινωνία με το παιδί μας είναι το πρώτη και βασικότερη δουλειά του κάθε γονέα. Να μιλάμε με το παιδί μας, να γνωρίζει τους κινδύνους και τις ανησυχίες μας, να μάθουμε να ακούμε ώστε να μην φοβάται το παιδί να μας μιλήσει αν κάτι πάει στραβά. Η οριοθέτηση όσων αφορά την ώρα που περνάει το παιδί στο ιντερνετ και την χρήση που κάνει είναι σημαντική. Δεν επιτρέπουμε αλόγιστη χρήση και βάζουμε το κομπιουτερ σε κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού (σαλόνι, κουζίνα κτλ). Προστατεύουμε το παιδί μας κάνοντας χρήση ασφαλής πλοήγησης και μπλοκάροντας ιστοσελίδες με απαγορευμένο υλικό. Ενημερώνουμε το παιδί μας για το cyber bullying, τους κινδύνους που διατρέχει σχετικά με τις πληροφορίες που ανεβάζει, τους φίλους του facebook, τα chatrooms, το τι μπορεί να κρύβεται πίσω από ένα fake profile κτλ. Δεν επιτρέπουμε στο παιδί να παίζει με τις ώρες video games. Ενθαρρύνουμε το παιδί να περάσει χρόνο μαζί μας στο ιντερνετ και να μοιραστεί τις εμπειρίες του μαζί μας. Τέλος, λειτουργούμε πάντα με γνώμονα το γεγονός πως δεν είναι το ιντερνετ που είναι επικίνδυνο αλλά η λανθασμένη χρήση που κάνουμε.

Κατσαούνη Μαρία- Ψυχολόγος Υγείας (MSc)

Δεν γνωρίζω ακριβώς και με σιγουριά αν τα πράγματα είναι πιο επικίνδυνα σήμερα για ένα παιδί απ 'οταν ήμουν εγώ παιδί.Δείχνει σήμερα μάλλον να υπάρχουν περισσότερες πηγές του ίδιου κινδύνου παρά να έχουν τροποποιηθεί οι ίδιοι οι κίνδυνοι ως προς την μορφή τους.
Ο κόσμος μας σίγουρα δεν είναι ένας ασφαλής κόσμος.Για αυτό και θέλουμε τα παιδιά μας να προσέχουν ώστε να μην κινδυνέψουν. Εδώ έρχεται η δυσδιάκριτη γραμμή μιας ισορροπίας που οφείλει να διατηρήσει κάθε γονιός ώστε να μην δημιουργήσει παιδιά γεμάτα φόβους κι ανασφάλειες. Πότε δηλαδή προστατεύουμε αποτελεσματικά το παιδί σε ρεαλιστικά πλαίσια κινδύνων και πότε οδηγούμε το παιδί να φοβάται το οτιδήποτε συμβαίνει με φυσικό τρόπο γύρω του.Ο φόβος είναι απαραίτητος σαν μηχανισμός δράσης για την επαναφορά της ασφάλειας. Μια συνεχής επαγρύπνηση του παιδιού όμως για πράγματα που δεν αποτελούν κίνδυνο ,επιφέρει μια μόνιμη άισθηση φοβίας που παρεμβαίνει τόσο στην ψυχολογική ανάπτυξή του (ωριμότητα) όσο και στην σωματική του (έρευνες έχουν δείξει οτι παιδιά με φοβίες ή ανησυχίες μόνιμες είναι πιο επιρρεπή σε μολύνσεις λόγω κατάστασης του ανοσοποιητικού τους). Επίσης ο χρόνιος φόβος που ξεκινά σε παιδική ηλικία παρουσιάζει στην μετέπειτα ενήλικη ηλικία υψηλό δείκτη κινδύνου σε καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια.
Η μόνιμη ανησυχία και φόβος πιθανολογείται οτι μπορεί να έχει και κληρονομικά χαρακτηριστικά.Παρόλο που εργαστηριακά δεν έχει αποδειχθεί , ερευνητές εντόπισαν σημάδια ανησυχίας σε βρέφη ήδη απο την ηλικία των 4 μηνών. Επίσης η φοβία των παιδιών προσθέτει μια ακόμη φοβία που αποτελεί δυνατό ψυχολογικό βάρος για τα ίδια , και δεν είναι άλλη απο την αντιμετώπιση των γονιών τους στη συμπεριφορά τους αυτή. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή ότι μπαίνει ουσιαστικά το παιδί σε ένα σπιράλ φόβου που δείχνει χωρις τέλος κι επαναλαμβάνει συμπεριφορές.
Υπάρχει συνεπώς συγκεκριμένος τρόπος να γλυτώσουν τα παιδιά τους κινδύνους και να είναι ασφαλή , χωρίς να διακατέχονται απο μόνιμο φόβο; Συγκεκριμένος τρόπος δεν υπάρχει και καλό είναι ο κάθε γονιός να "δημιουργεί" την σμπεριφορά που ταιριάζει στον ίδιο και τον χαρακτήρα του.Υπάρχουν όμως γενικές νόρμες για την αποφυγή πραγμάτων που μπορούν να δημιουργήσουν μόνιμο αίσθημα ανησυχίας στο παιδί, κι αυτές είναι:
-Κάνουμε το σπίτι μας έναν ασφαλή παράδεισο. Δημιουργούμε κανόνες που το ενισχύουν αυτό. Για παράδειγμα...ένας κανόνας θα μπορούσε να είναι οτι στο σπίτι μας δεν "πονάμε" ο ένας τον άλλον ούτε με τα λόγια και φυσικά ούτε με πράξεις
-Αποκλείουμε το παιδί απο εικόνες βίας. Δεν βλέπουμε για παράδειγμα ειδήσεις ενω βρίσκεται στον ίδιο χώρο και φυσικά δεν επιτρέπουμε ταινίες βίας
-Διδάσκουμε απλές κινήσεις ασφάλειας. Για παράδειγμα κάνουμε συνήθεια την ζώνη ασφαλείας στο αυτοκίνητο, κι αντίστοιχα το κράνος στην μηχανή.
-Ενισχύουμε την άποψη οτι οι περισσότεροι ξένοι άνθρωποι γύρω μας είναι αξιοπρεπείς. Ο κανόνας "δεν θα μιλάς ποτέ σε ξένους" μάλλον κακό κάνει στην κοινωνικότητα και την κρίση του παιδιού παρά καλό. Προτιμότερο να κάνουμε κανόνα το "καταλαβαινω τι ακούω απο έναν ξένο".
-Μαθαίνουμε το παιδί να βοηθάει. Είτε μαζί μας αναθέτωντας το "ρόλους" μικρούς βοηθητικούς σε κάτι που κάνουμε είτε αντίστοιχα όταν βοηθάμε εμείς κάποιον τρίτο πχ κάποιον γείτονα.
Πάνω απο όλα θα πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι το να είμαστε γονείς είναι μια διαρκής κατάσταση ενω το παιδί δεν θα είναι πάντα παιδί.Επίσης οτι ο γενικός αποκλεισμός και η απαγόρευση δεν είναι ασφάλεια αλλά φόβος.

©www.mersinias.gr

Σύμφωνα με έρευνα που έγινε, το να βοηθάμε τα παιδιά μας αναγνωρίζουν, να εκφράζουν σωστά τα συναισθήματα τους κα να τα διαχειρίζονται έχει θετικές επιπτώσεις. Στην έρευνα συμμετείχαν τέσσερις ομάδες παιδιών των οποίων οι γονείς α) παρότρυναν τα παιδιά τους να σκεφτούν και να εκφράσουν, δηλαδή να δουλέψουν τα συναισθήματα του, β)ήταν αδιάφοροι και αγνοούσαν τα αρνητικά συναισθήματα του παιδιού του π.χ. θυμό, γ) αποδοκίμαζαν την έκφραση τέτοιων αρνητικών συναισθημάτων π.χ. μην θυμώνεις, μην ζηλεύεις! και δ) απλώς αποδέχονταν τα όποια συναισθήματα του παιδιού του.

Τα παιδιά των οποίων οι γονείς ανήκαν στην  πρώτη κατηγορία παρουσίασαν αυξημένες επιδόσεις στο σχολείο αλλά και στη  σωματική του υγεία. Πιο συγκεκριμένα,  είχαν μεγαλύτερο εύρος προσοχής, καλύτερες επιδόσεις στα μαθηματικά και στην ανάγνωση, λιγότερο προβληματική συμπεριφορά και χαμηλότερα επίπεδα άγχους!

Βλέπουμε λοιπόν πως είναι πολύ πιο ωφέλιμο για το παιδί μας όταν το βλέπουμε προβληματισμένο να κάνουμε μαζί του μια συζήτηση ως προς το τι συνέβη, πως αισθάνεται, τι θα μπορούσε να είχε κάνει διαφορετικά κτλ. Με λίγα λόγια να κατανοήσει, να ελέγξει και να διαχειριστεί θετικά τα συναισθήματα και τις σκέψεις του με έναν πιο λειτουργικό τρόπο.

Κατσαούνη Μαρία- Ψυχολόγος Υγείας (MSc)

Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον και αναζητά την παρέα άλλων ατόμων και την συναναστροφή. Από πολύ μικρή ηλικία οι φίλοι παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την κοινωνικοποίηση του παιδιού. Η φιλία έχει διάφορα αναπτυξιακά στάδια των οποίων το περιεχόμενο μεταβάλλεται.

Στα πρώτα στάδια, δηλαδή στην προσχολική ηλικία το παιδί διακατέχεται ακόμα από έντονα σημάδια εγωκεντρισμού με αποτέλεσμα να μην μπορεί να μπει στην θέση του άλλου και να εστιάσει στα συναισθήματα και τις ανάγκες του φίλου του. Μεγαλώνοντας οι φιλίες γίνονται πιο ομαδικές και παρεϊστικες με στοιχεία αμοιβαιότητας αλλά και εκτίμηση μεταξύ των φίλων. Η αλληλοβοήθεια και η στήριξη γίνονται κριτήρια φιλίας στην προεφηβεία και η εμπιστοσύνη θεωρείται μια αξία ή οποία θα καθορίσει εάν η φιλία θα αντέξει στον χρόνο ή θα είναι περιστασιακή. Μέσα από αυτή την εξέλιξη τα παιδιά έρχονται σε σύγκρουση με τους φίλους, δοκιμάζουν και δοκιμάζονται μέχρι να βρουν τις ισορροπίες του και το πώς λειτουργεί καλύτερα αυτή η σχέση.  Οι φίλοι οι οποίοι διατηρούν αυτή τη σχέση μέσα στο χρόνο μοιράζονται ίδιες αξίες στάσεις και προσδοκίες.

Παρόλα αυτά δεν λείπουν τα στάδια εκείνα της μονόπλευρης φιλίας. Σύμφωνα με έρευνες όλα τα παιδιά έχουν βιώσει τουλάχιστον μια φορά μια μονόπλευρη φιλία κατά την οποία είτε απέρριψαν είτε απορρίφτηκαν από τον φίλο τους. Αυτό μπορεί να έχει τέτοιο κόστος στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ώστε να του δημιουργήσει πρόβλημα στις μετέπειτα φιλικές επαφές του και στη προσαρμογή του στα κοινωνικά σύνολά.

Η θέση του παιδιού μέσα στην ομάδα/παρέα παίζει καθοριστικό ρόλο στο αίσθημα αποδοχής και κατ’ επέκταση στην αυτοεκτίμηση και στην κοινωνική αυτοπεποίθηση του παιδιού . Τα παιδιά τα οποία προσαρμόζονται πιο εύκολα, είναι περισσότερο αποδεκτά από την παρέα και δημοφιλή, ενώ αντίθετα τα συνεσταλμένα και εσωστρεφή ή όχι ιδιαίτερα κοινωνικά παιδιά συχνά απορρίπτονται ή αγνοούνται. Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν υψηλότερο βαθμό μοναξιάς, ανησυχούν περισσότερο για τις σχέσεις του με συνομηλίκους, και έχουν την τάση να αποδίδουν τα προβλήματα του στους τρίτους.

Τα διάφορα υποκοριστικά τα οποία για κάποια παιδιά φαίνονται διασκεδαστικά, είναι ένας άλλος παράγοντας ο οποίος μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην θέση του παιδιού μέσα στην παρέα. Οι χαρακτηρισμοί «γυαλάκιας», «χοντρός», «σπυριάρης» κτλ στιγματίζουν και ετικετοποιούν το παιδί, βάζοντας το σε δυσχερή θέση και δυσκολεύοντας έτσι τη αποδοχή του από την υπόλοιπη παρέα. Μέσα από τα υποκοριστικά , τα οποία προσδίδουν στοιχεία για το παιδί που το φέρει, τα παιδιά δηλώνουν το κατά πόσο σέβονται και αποδέχονται το κάθε παιδί. Τα περισσότερο αποδεκτά παιδιά συνήθως έχουν ευνοϊκά για αυτά υποκοριστικά π.χ. ο αρχηγός ή ο άσσος. Τα δε παιδιά τα οποία δεν φέρουν κανένα υποκοριστικό είναι αυτά τα οποία είναι αδιάφορα προς την παρέα ή δεν τα θεωρούν αρκετά σημαντικά ώστε να ασχοληθούν μαζί τους. Πολλά παιδιά υποστηρίζουν πως είναι καλύτερο να φέρεις ένα αρνητικό υποκοριστικό απ΄το να μην φέρεις καθόλου, κάτι το οποίο σε απομονώνει από την παρέα και κάνει τους άλλους να σε αγνοούν.

Σαν γονείς είναι πολύ σημαντικό να παρακολουθούμε τις δυναμικές στις φιλίες του παιδιού μας και να εστιάζουμε στον ρόλο του μέσα στις φιλίες του, καθώς εύκολά μπορεί να επηρεάσει το παιδί μας και την ψυχολογία του αρνητικά. 

Κατσαούνη Μαρία- Ψυχολόγος Υγείας (MSc)

Οι μέρες του Πάσχα κάνουν αρκετά έντονη την έννοια του θανάτου, της σταύρωσης και της ανάστασης στο μυαλό των παιδιών με αποτέλεσμα να τους γεννούν ερωτήσεις σχετικά με τις παραπάνω έννοιες. Πως μπορούμε να μιλήσουμε στο παιδί μας για τον θάνατο χωρίς να τρομάξει και δίχως να του γεννηθούν φόβοι; Το θέμα του θανάτου φυσικά μπορεί να έρθει στην επιφάνεια με αφορμή τον θάνατο κάποιου συγγενικού ή φιλικού προσώπου. Ερωτήσεις όπως «μαμά, τώρα που πέθανε η γιαγιά που πήγε;» ή «μαμά, θα πεθάνεις κι εσύ;» είναι πολύ συχνές και φέρνουν σε δύσκολη θέση τον γονέα ο οποίος δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί την κατάσταση.

Πολλοί γονείς αποφεύγουν να δώσουν εξηγήσεις στο παιδί θεωρώντας έτσι πως θα το προστατέψουν με αυτό τον τρόπο από την στεναχώρια ή το κόστος της απώλειας. Στην πραγματικότητα όμως αυτό λειτουργεί αντίθετα. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να είμαστε ειλικρινείς με το παιδί μας. Η απόκρυψη της αλήθειας ή οι ασαφείς πληροφορίες μπερδεύουν το παιδί και του προκαλούν αναστάτωση. Τα παιδιά έχουν αυξημένη αντίληψη  και καταλαβαίνουν τι συμβαίνει. Μπορούν να διαβάσουν το πένθος και την θλίψη στο πρόσωπο και την διάθεση του γονέα. Δεν θα πρέπει να τους περνάμε συγκεχυμένα μηνύματα, π.χ. «Ο παππούς είναι στον παράδεισο, σε ένα ωραίο μέρος όπου δεν υποφέρει πια» ενώ υπάρχει θρήνος και κλάματα, κάτι που προκαλεί διφορούμενα μηνύματα στο παιδί.

Η ενημέρωση πρέπει να γίνεται με βάση το ηλικιακό στάδιο του παιδιού, έτσι ώστε να έχει μια ξεκάθαρη εικόνα του τι ακριβώς συμβαίνει και του τι σημαίνει θάνατος. Πρέπει να του δώσουμε να καταλάβει πως είναι μια τελεσίδική κατάσταση και πως ο θάνατος και η απώλεια του αγαπημένου μας προσώπου είναι οριστική, θα πάψει να ζει και να τον βλέπουμε. Αυτό λοιπόν που είναι σημαντικό να ακούσει ένα παιδί είναι πως ο άνθρωπος που πεθαίνει δεν θα είναι μαζί μας και δεν θα επιστρέψει.

Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες όπως «πέθανε» και όχι ασαφείς έννοιες του τύπου «χάθηκε» ή «έφυγε». Σημαντικό είναι να αποφύγουμε επεξηγήσεις ιατρικού περιεχομένου οι οποίες μπορεί να μπερδέψουν το παιδί και να το φοβίσουν π.χ. η έκφραση «κουράστηκε η καρδιά του» μπορεί να προκαλέσει διάφορες σκέψεις στο παιδί, και από φόβο να σταματήσει να τρέχει για να μην λαχανιάσει και κουραστεί η καρδιά του...

Το να είσαι γονιός είναι "σκληρή" δουλειά.Θέλει καθημερινή προσπάθεια για να μπορέσεις να : κρατήσεις σωστή επαφή με το παιδί, να το διαπαιδαγωγήσεις σωστά, να αναπτύξεις την κρίση του, να διαμορφώσεις τον χαρακτήρα του και παράλληλα να διατηρήσεις ο ίδιος σε καλό επίπεδο την λειτουργικότητά σου ως άτομο τόσο έργασιακά όσο και προσωπικά.Κι όλα αυτά καλείσαι να τα κάνεις ταυτόχρονα. Για να γίνουμε γονείς δεν εκπαιδευόμαστε....

Μαθαίνουμε στα παιδιά μας να μην λένε ψέματα, τους διδάσκουμε και ηθικολογούμε πως είναι λάθος και πως δεν πρέπει να το κάνουν. Παρόλα αυτά πρώτοι εμείς καθημερινά λέμε ψέματα, μικρά ή μεγάλα, τις περισσότερες φορές τα γνωστά λευκά ψέματα. Τα περισσότερα όμως ψέματα που λέμε έχει φανεί από μελέτες πως τα λέμε στα ίδια μας τα παιδιά.

Σε μια νέα έρευνα που έγινε στο εξωτερικό φάνηκε πως η πλειοψηφία των γονέων λένε ψέματα στα παιδιά τους κυρίως για να ελέγξουν την συμπεριφορά τους. Στην συγκεκριμένη έρευνα πήραν μέρος 114 γονείς από την Αμερική και 85 από την Κίνα, στους οποίους δόθηκε μια λίστα με 16 κοινά ψέματα σε 4 κατηγορίες. Οι κατηγορίες αυτές εμπεριείχαν ψέματα τα οποία λέμε συνήθως για να επηρεάσουμε τις διατροφικές συνήθειες και συμπεριφορές του παιδιού, π.χ.  πρέπει να φας όλο το φαγητό σου για να μην σε κυνηγάν τα σκυλιά, ψέματα που στόχο έχουν να κάνουν το παιδί να κάτσει ήσυχό ή να ακολουθήσει τον γονέα π.χ. αν δεν έρθεις τώρα μαζί μου θα σε αφήσω εδώ, ψέματα που στόχο έχουν να ελέγξουν την προβληματική συμπεριφορά του παιδιού, π.χ. αν δεν συμμορφωθείς θα καλέσω την αστυνομία και τέλος ψέματα που σχετίζονται με τα χρήματα και τις αγορές π.χ. η μαμά δεν πήρε μαζί της χρήματα, θα στο πάρω μια άλλη φορά.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 84% των Αμερικάνων και το 98% των Κινέζων γονέων παραδέχτηκαν πως έχουν χρησιμοποιήσει τουλάχιστον ένα από τα 16 ψέματα ώστε να ελέγξουν την συμπεριφορά των παιδιών τους. Η πλειοψηφία δε δήλωσε πως έχει πει ψέματα που αφορούν 3 από τις 4 κατηγορίες με σκοπό να κάνουν το παιδί τους να συμπεριφερθεί πιο όμορφα και σωστά. Το μεγαλύτερο σε συχνότητα ψέμα που λένε οι γονείς φάνηκε να είναι η απειλή « θα σε αφήσω μονό/η και θα φύγω/ δεν θα σε πάρω μαζί μου» -το οποίο συγκαταλέγεται στην ψυχολογική βία και συναισθηματικής μορφής κακοποίηση, καθώς αφορά το κομμάτι της εγκατάλειψης και καλλιεργεί στο παιδί αυτόν τον φόβο. Οι περισσότεροι γονείς δήλωσαν πως προκαλώντας αυτό το άγχος στο παιδί το κάνουν να συμπεριφέρεται όπως πρέπει και να μην είναι ατίθασο.

Άλλα ψέματα τα οποία είναι πολύ κοινά είναι αυτά που σχετίζονται με φανταστικούς χαρακτήρες π.χ. νεράιδες των δοντιών, νεράιδες της νύχτας κτλ, με σκοπό να κάνουν το παιδί να αισθανθεί καλύτερα και να εμπλακεί ευχάριστα σε κάποιες δραστηριότητες. Πόσο λειτουργικό είναι λοιπόν το να λέμε ψέματα στα παιδιά μας και πόσο κακό μπορεί να προκαλέσει το κάθε ψέμα μας στο παιδί και στην σχέση μας μαζί του; Αυτοί είναι κάποιοι παράγοντες τους οποίους θα πρέπει να αναλογιστούμε καλά προτού επιλέξουμε να του πούμε κάποιο ψέμα.

Κατσαούνη Μαρία- Ψυχολόγος Υγείας (MSc)

Όλοι θυμόμαστε τα παιδικά πάρτι κυρίως αυτά των δικών μας γενεθλίων. Είναι μια ευχάριστη ανάμνηση που όλοι αναπολούν θετικά. Γιατί όμως;; Είναι η τούρτα; Τα δώρα; Τι είναι αυτό που κάνει τα γενέθλια πάρτι τόσο σημαντικά για τα παιδιά;
Τα παιδιά περιμένουν πως κα πως να έρθουν τα γενέθλια τους. Περιμένουν ανυπόμονα και τα υποδέχονται με μεγάλο ενθουσιασμό. Το πάρτι είναι σημαντικό γεγονός και γι’ αυτό η οργάνωση του γίνεται μέρες νωρίτερα. Το παιδί επιλέγει ποιους φίλους θα καλέσει, τι θέμα θα έχει η τούρτα του, πως θα στολίσει τον χώρο κτλ. Ιδιαίτερη προσμονή και ενθουσιασμό έχει και για τα δώρα που θα λάβει!
Το πάρτι δεν είναι απλά ένα γεγονός με χρώματα, κορδέλες, καπελάκια και κεράκια. Είναι κάτι πολύ περισσότερο για το παιδί. Ο εορτασμός των γενεθλίων του υποδηλώνει την σημαντικότητα του παιδιού στην οικογένεια και στο φιλικό περιβάλλον. Γιορτάζουμε τον ερχομό του παιδιού στον κόσμο κάτι που κάνει τα παιδιά ιδιαίτερα ευτυχισμένα καθώς το γεγονός αυτό συμβάλει στην θετική αυτοεικόνα του παιδιού, το χτίσιμο της αυτοεκτίμησης του, το οποίο στην παιδική ηλικία καθορίζεται κυρίως από την αποδοχή, την αγάπη και την εκτίμηση που λαμβάνει από τους γύρω. Ο εορτασμός των γενεθλίων έρχεται να εμπλουτίσει την ζωή του παιδιού με θετικές αναμνήσεις και εικόνες, θετικά στοιχεία για τον εαυτό του και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να τα παραμελούμε ή να αγνοούμε αυτό το σημαντικό γεγονός.... 

Ακούμε πολλές φορές γονείς να λένε ότι έχουν πεισματάρικο παιδί…απαιτητικό...δύσκολο παιδί…¨ ήταν έτσι από τότε που γεννήθηκε¨ ή ¨είναι στον χαρακτήρα του...¨ Είναι όμως έτσι; Τι πραγματικά συμβαίνει με το πείσμα των παιδιών, τι κρύβεται από πίσω και πως μπορούμε να χειριστούμε ένα πεισματάρικο παιδί;
Τα παιδιά είναι ο καθρέπτης των γονέων έλεγαν παλαιότερα. Η συμπεριφορά του παιδιού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την συμπεριφορά του γονέα και τις αντιδράσεις του. Στην κάθε αρνητική συμπεριφορά του παιδιού θα πρέπει ο γονέας να αναζητήσει το δικό του μερίδιο ευθύνης, το δικό του σφάλμα, τις δικές του αδυναμίες. Η συμπεριφορά του παιδιού είναι απόρροια της ανατροφής του, της ανατροφής που έχει λάβει από τους γονείς του, και η ανατροφή δεν είναι μονόπλευρη διαδικασία ούτε είναι εύκολη. Μέσα από τις δυσκολίες και της διάδραση της σχέσης παιδιού γονέα, έρχεται η εξέλιξη, η ανάπτυξη και η βελτίωση. Δεν μαθαίνει μόνο το παιδί αλλά και ο γονέας. Επιπλέον, του δίνεται η ευκαιρία να αναγνωρίσει και να υπερνικήσει τις αδυναμίες και τις ελλείψεις του.
Σύμφωνα με τους αναπτυξιολόγους, το παιδικό πείσμα είναι μέρος της ανάπτυξης του παιδιού και συναντάται κυρίως κατά το τρίτο με τέταρτο έτος της ηλικίας του. Σε αυτή την φάση το παιδί δοκιμάζει τα όρια του, τα όρια του γονέα, την αυτονομία του, διερευνά το ‘εγώ’ του. Τι γίνεται όμως όταν το πείσμα παραμένει και εντείνεται; Πότε γίνεται ελαττωματική αυτή η συμπεριφορά; Πίσω από το πείσμα του παιδιού κρύβεται μια προβληματική και δυσλειτουργική κατάσταση. Το πείσμα κρύβει αβεβαιότητα, αδυναμία και πολλές φορές φόβο. Αυταρχικοί και απαιτητικοί γονείς οι οποίοι προσπαθούν να επιβληθούν στο παιδί τους με φωνές και θυμό έρχονται πιο συχνά αντιμέτωποι με τέτοιες συμπεριφορές καθώς ξεσπά ένας αγώνας ανάμεσα στο παιδί και στον γονέα. Το πείσμα του παιδιού είναι η άμυνα του, είναι το ¨όπλο¨ του όταν αισθάνεται ότι απειλείται. Πολλές φορές παίρνει και μορφή εκδίκησης. Έτσι το μεσημεριανό γεύμα γίνεται αγώνας, το ντύσιμο, το διάβασμα ή το μάζεμα των παιχνιδιών καταλήγει σε φασαριά. Φασαρία σε καθημερινή βάση με αποτέλεσμα ο γονέας να μην έχει άλλες αντοχές και το παιδί να μην θέλει να συνεργαστεί.
Αυτό που πρέπει να κάνει ο κάθε γονέας είναι να δει με ψυχραιμία το δικό του σφάλμα. Μήπως έχει πληγώσει τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμηση του παιδιού του; Μήπως το παιδί αισθάνεται παραμελημένο; Μήπως αισθάνεται ότι δεν ακούγεται; Μήπως έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στους γονείς; Πολλές φορές οι γονείς πέφτουν σε τέτοια σφάλματα εν αγνοία τους, όχι ηθελημένα. Η κατανόηση και η καλή επικοινωνία με το παιδί αφοπλίζει τέτοιες πεισματικές συμπεριφορές. Είναι σημαντικό ο γονέας να συζητάει με το παιδί. Να κατεβαίνει στο ύψος του, να του δείχνει κατανόηση λέγοντας π.χ. «καταλαβαίνω ότι αισθάνεσαι θυμωμένος...». Είναι προτιμότερο να πούμε «Έλα να κάνουμε το τάδε..» παρά να δώσουμε εντολή «κάνε αυτό!». Με παρότρυνση και προτροπή θα δούμε ότι και το παιδί θα είναι πιο συνεργάσιμο. Βασικό κομμάτι είναι να διδάξουμε στο παιδί πως οι συμπεριφορές του έχουν συνέπειες και αντίκτυπο, όπως όλων μας. Έτσι θα αυξηθεί και η υπευθυνότητα του. Αντί να φωνάζουμε, εκφράζουμε με ηρεμία το συναίσθημα μας και δείχνουμε την απογοήτευση μας όταν η συμπεριφορά του π.χ. ¨αυτό που έκανες δεν μου άρεσε, δεν ήταν ωραία συμπεριφορά, είμαι απογοητευμένη κτλ¨. Επίσης, δεν χαρακτηρίζουμε το παιδί αλλά πάντα την πράξη και την συμπεριφορά του. Του δίνουμε εναλλακτική και του εξηγούμε ήρεμα για ποιο λόγο ή συμπεριφορά του δεν είναι αποδεκτή. Το «θα κάνεις έτσι επειδή το λέω εγώ» ή « διότι έτσι πρέπει να γίνει!» δεν φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τέλος δώστε του την ευκαιρία να σας μιλήσει, να σας εξηγήσει γιατί φέρεται έτσι. Με αυτό τον τρόπο το παιδί αισθάνεται ότι μπορεί να εισακουστεί και ότι ο γονέας λαμβάνει την γνώμη του παιδιού υπόψην.

Μαρία Κατσαούνη- Ψυχολόγος Υγείας (MSc)

Τελευταιά όλο και συχνότερα ακούμε στις ειδήσεις για έντονες πράξεις εκδήλωσης βίας απο παιδιά , συχνά προς άλλα παιδιά ή και μαζεμένο πλήθος ενηλίκων, και μάλιστα σε ακραίο βαθμό που φτάνει τον μαζικό πυροβολισμό.Τί είναι ουσιαστικά η εκδήλωση μιας βίαιης συμπεριφοράς απο έναν ανήλικο; και γιατί το φαινόμενο συνεχώς αυξάνεται;
Η εκδήλωση βίας είναι ουσιαστικά η εκδήλωση έντονου συναισθήματος με λάθος τρόπο.Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η επιθετική συμπεριφορά "μαθαίνεται" απο πολύ νωρίς στο παιδί συχνά μέσα απο πολλές διόδους με κυρίαρχη την οικογενειακή συμπεριφορά, είτε με άμεση βία προς το παιδί είτε με έμμεση μέσω σκηνών βίας στα οποία είναι παρών (πχ κακοποίηση μητέρας απο τον πατέρα), αλλά και με εξωτερικά ερεθίσματα όπως τα computer games και η τηλεόραση.
Για αυτό και οι γονείς παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην μείωση της βίας στο παιδί και είναι αυτοί που πρωταρχικά μπορούν και πρέπει να του δείξουν ότι μπορεί να εκφράσει τα συναισθήματά του χωρίς χρήση επιθετικής συμπεριφοράς.Για να το κάνουν αυτό θα πρέπει να κατανοήσουν αρχικά οτι κάθε παιδί έχει μέγιστη ανάγκη : ασφαλούς περιβάλλοντος σπιτιού και ισχυρού δεσμού αγάπης με τους γονείς , ώστε να αναπτύξουν καταρχήν ένα αίσθημα εμπιστοσύνης δυνατό. Αυτό που θα σηματοδοτήσει αυτό το αίσθημα αγάπης κι εμπιστοσύνης είναι η συνεπής προσοχή και φροντίδα για το παιδί.Κι όταν λέμε συνεπής δεν εννοούμε την ενασχόληση όλη την ώρα αλλά την αποκλειστική ενασχόληση όταν αυτό γίνεται.Στις εκτός σπιτιού δραστηριότητες επιβάλλεται η εποπτεία αλλά όχι η "κρυφή παρακολούθηση". Αν αναπτυχθεί η εμπιστοσύνη η ανάγκη της εποπτείας συνεχώς θα μειώνεται.
Τα παιδιά μαθαίνουν απο το παράδειγμα...