Ο ενύπνιος τρόμος είναι μία διαταραχή ύπνου, η οποία αφορά σε επανειλημμένα επεισόδια αιφνίδιας αφύπνισης του παιδιού. Τα επεισόδια αυτά συνοδεύονται από κραυγές, φόβο, τρόμο, κλάματα, έντονη κινητικότητα και διέγερση του αυτόνομου νευρικού συστήματος του παιδιού, π.χ. ταχυκαρδία, ταχύπνοια, εφίδρωση κτλ.

Στα επεισόδια τρόμου το παιδί ανασηκώνεται, κάθεται στο κρεβάτι του σε κατάσταση πανικού, συνήθως κοιτάει προς την πόρτα ή τρέχει προς αυτήν χωρίς όμως να βγαίνει από το δωμάτιο, και το βλέμμα του δεν εστιάζει κάπου.

Συνήθως το παιδί έχει διεσταλμένες κόρες εκείνη τη στιγμή, βγάζει δυνατές κραυγές και δυσκολεύεται να ηρεμήσει. Όταν το παιδί συνέρχεται δεν έχει ανάμνηση του περιστατικού, ενώ τα επεισόδια διαρκούν από 1 έως 10 λεπτά.

Αυτό που κυρίως τρομάζει και ανησυχεί τους γονείς, είναι το βλέμμα του παιδιού και το γεγονός πώς το παιδί δεν έχει πλήρη συνείδηση, δεν είναι όμως και σε κατάσταση ύπνου. Εκείνη τη στιγμή το παιδί δεν αναγνωρίζει κανέναν, δεν ξέρει πού βρίσκεται, παρόλο που μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις που θα του κάνουν...

Παλαιότερα επικρατούσε η αντίληψη πώς η πολλή αγάπη και στοργή μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο παιδί, καθώς γίνεται κακομαθημένο, χειριστικό κτλ.

Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει! Κανένας γονέας δεν έβλαψε το παιδί του από την πολλή αγάπη, την προσοχή και τη στοργή. Αντίθετα, αυτό που μπορεί να βλάψει ένα παιδί είναι η έλλειψη ορίων, η ασύδοτη ελευθερία και η αδιαφορία του γονέα. Επιπλέον, τα παιδιά γίνονται κακομαθημένα όταν αντί για αγάπη λαμβάνουν υλικά αγαθά, περισσότερο χρόνο στο tablet, στην τηλεόραση , ακριβά δώρα, αγαπημένες λιχουδιές και φαγητά σε υπέρμετρο βαθμό κτλ.

Ένα παιδί το οποίο ακούει από τον γονέα ότι το αγαπάει, ότι το στηρίζει, λαμβάνει τον έπαινο, την αναγνώριση, την φροντίδα, την προσοχή του γονέα, αισθάνεται σιγουριά, ασφάλεια και ως αποτέλεσμα γίνεται λιγότερο απαιτητικό, καθώς ικανοποιούνται οι συναισθηματικές του ανάγκες...

Ομαδική ψυχοθεραπεία ορίζεται ως η θεραπεία πολλών ατόμων ταυτόχρονα εντός μίας συνεδρίας. Αρχικά εφαρμόστηκαν ως λύση ανάγκης σε στρατιώτες κυρίως του Βιετνάμ, για διαταραχές συμπεριφοράς που παρουσίασαν (βλ. Dr.Scott Peck “Μετά τον δρόμο τον λιγότερο ταξιδεμένο» - εκδ.ΛΙΒΑΝΗ), για λόγους καθαρά κόστους και χρόνου. Στην διάρκεια όμως των θεραπειών αυτών διαπιστώθηκαν ποικίλα επιπλέον οφέλη για τους θεραπευόμενους με αποτέλεσμα να ανεβεί η αξία της ομαδικής ως ψυχοθεραπευτικής μεθόδου ,κατακόρυφα. Μιας αξίας που έγκειται κυρίως στις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των θεραπευομένων εντός της συνεδρίας.

ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΗ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Υπάρχουν ποικίλες μορφές ομαδικής ψυχοθεραπείας, μορφές που κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με τους ρόλους των ατόμων που λαμβάνουν μέρος στην συνεδρία.

Καταρχήν θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι όλες οι ατομικές ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι όπως η συμπεριφοριστική, η ανθρωπιστική, η πελατοκεντρική κ.α , έχουν προσαρμόσει την διαδικασία τους ώστε να μπορούν να είναι εφαρμόσιμες σε πολλά άτομα ταυτόχρονα με σχετικά ίδια καλά αποτελέσματα...

Η δυναμική διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων δεν υποδηλώνει εγωκεντρισμό και επιθετική διάθεση. Επιθετικότητα εκφράζουμε όταν για να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας και να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας παραβιάζουμε τα δικαιώματα των άλλων και αδιαφορούμε για τις ανάγκες τους. Η επιθετικότητα ακόμα και αν μας προσφέρει κάποια αισθήματα αυτοδικαίωσης ή εκφόρτισης, μακροπρόθεσμα διαταράσσει τις σχέσεις μας και απομακρύνει του άλλους από κοντά μας. Από την άλλη πλευρά η υποχωρητικότητα δημιουργεί αισθήματα καταπίεσης και η καταπίεση οδηγεί σε εκρήξεις. Η ψύχραιμη διεκδίκηση των ατομικών μας δικαιωμάτων είναι βασική προϋπόθεση για την δημιουργία αρμονικών σχέσεων.

Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση δεν εμπιστεύονται τις ικανότητές τους και εξαρτώνται πολύ από τη γνώμη των άλλων. Αποφεύγουν την ανάληψη ευθυνών και τις πρωτοβουλίες διότι φοβούνται την αποτυχία. Δεν αποδέχονται τον εαυτό τους έτσι όπως είναι και αισθάνονται ότι πρέπει να είναι πάντοτε ευπροσάρμοστοι και καθωσπρέπει για να γίνονται αποδεκτοί. Συνήθως «προγραμματίζονται» να λειτουργούν με τον τρόπο αυτό από την παιδική τους ηλικία. Έχουν υποστεί την αυστηρή κριτική και τις υπερβολικές απαιτήσεις των γονέων ή την υπερπροστασία και την παρεμπόδιση της ανεξαρτησίας τους. Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση αισθάνονται ασφαλείς μόνο αν οι άλλοι τους αγαπούν χωρίς να τους κρίνουν ή να τους απορρίπτουν. Αισθάνονται σημαντικοί όταν οι άλλοι τους αναγνωρίζουν επειδή κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους ή πετυχαίνουν τα σχέδιά τους. Κατά βάθος πιστεύουν ότι για να αξίζουν και να τους δεχτούν οι άλλοι δεν θα έπρεπε να είχαν ελαττώματα και να έκαναν λάθη. Λόγω της ευαισθησίας που τους χαρακτηρίζει αισθάνονται συχνά πληγωμένοι, ταραγμένοι και θυμωμένοι από τις απόψεις και τις κριτικές των άλλων...

Η συναισθηματική σεξουαλική κακοποίηση είναι μια σχετικά άγνωστη αλλά πολύ συνηθισμένη μορφή κακοποίησης γονέα προς παιδί. Δεν περιλαμβάνει ασέλγεια ούτε σωματική βία. Σπάνια αναγνωρίζεται από τους δράστες, από τα θύματα ή από τον περίγυρο ως κακοποίηση. Απεναντίας, ο κόσμος συνηθίζει να τη βλέπει ως «υπερβολική αγάπη» ή ότι «του/της έχει μεγάλη αδυναμία».

Οι συνέπειές της όμως είναι πολλές φορές εξίσου σοβαρές με αυτές της ασέλγειας, ενώ η βαθιά άρνηση που την περιβάλλει, προκαλεί μεγάλη σύγχυση στο άτομο-παιδί, το κάνει να μην εμπιστεύεται την ίδια του την πραγματικότητα.

Συναισθηματική (ή «κεκαλυμμένη») σεξουαλική κακοποίηση έχουμε όταν ο γονιός χρησιμοποιεί το παιδί ως συναισθηματικό σύντροφο. Ο γονιός δεν είναι εκεί για να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού, αλλά το αντίστροφο. Ο γονιός δεν καλύπτεται συναισθηματικά από τη σχέση του με τον σύντροφό του (είτε γιατί αυτός δεν υπάρχει είτε γιατί είναι συναισθηματικά απών είτε λόγω άλλων προβλημάτων) και για να γεμίσει τη δική του μοναξιά δίνει στο παιδί (συνήθως του αντίθετου φύλου) τον ξεχωριστό ρόλο του έμπιστου συντρόφου.

Υποκατάστατο σχέσης

Έτσι, για παράδειγμα: Η μοναχική μητέρα μιλά συνέχεια στον γιο της για τα δικά της προβλήματα, για τη μοναξιά της, ακόμη και για την έλλειψη ερωτικής ικανοποίησης στη ζωή της.

Ο πατέρας κάνει την κόρη του «μικρή πριγκίπισσα» και εκείνη τον συνοδεύει παντού, σχεδόν ως παρτενέρ.

Η μητέρα κοιμάται μαζί με τον γιο της (ακόμη και σε ηλικία 7, 9 ή 11 ετών) με τη δικαιολογία ότι το παιδί φοβάται να κοιμηθεί μόνο του (ενώ στην πραγματικότητα εκείνη χρειάζεται ένα ζεστό σώμα δίπλα της)...

Τα παιδιά μεγαλώνουν με την μαγεία των Χριστουγέννων και του Αϊ-Βασίλη, ο οποίος μπαίνει κρυφά στα σπίτια μας με ένα μαγικό τρόπο και μοιράζει δώρα σε όλα τα παιδιά του πλανήτη μέσα σε μια μόνο νύχτα με το έλκηθρο και τους ιπτάμενους ταράνδους του!! 

Μεγαλώνοντας τα παιδία αρχίζουν όμως να αντιλαμβάνονται πως κάτι δεν κολλάει στην όλη ιστορία…και αρχίζουν να κάνουν ερωτήσεις σχετικά με την πρόσβαση στα σπίτια, τι γίνεται με τα σπίτια που δεν έχουν τζάκι, τι γίνεται με το θέμα χρόνου και διάφορες άλλες εύλογες ερωτήσεις που φέρνουν τον γονέα σε δύσκολη θέση, καθώς δεν έχει πειστικές απαντήσεις να δώσει στο παιδί. Τι πρέπει να απαντήσει ο γονέας και πότε ένα παιδί μαθαίνει ότι δεν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης;

Η μαγεία και η φαντασία είναι ένα απαραίτητο κομμάτι για την παιδική ανάπτυξη, το οποίο καλό είναι να μην του το στερήσουμε από μικρή ηλικία, αλλά να το αφήσουμε σε αυτή την παιδική ανεμελιά που κάνει τόσο όμορφο τον παιδικό του κόσμο. Το παιδί θέλοντας και μη θα ανακαλύψει κάποια στιγμή την ρεαλιστική πραγματικότητα. Εάν αποκαλύψουμε πολύ νωρίς (π.χ. στην νηπιακή ηλικία) στο παιδί πως δεν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης το πιο πιθανό είναι να απογοητευτεί και να στεναχωρηθεί.

Τα παιδιά από μόνα τους μετά την ηλικία των 6-7 ετών αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα και να αμφισβητούν κάποια πράγματα. Η κριτική τους σκέψη αναπτύσσεται και το παιδί είναι σε θέση να εκλογικεύσει κάποια δεδομένα και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Πολλά παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας  εκδηλώνουν σιγά-σιγά τις αμφιβολίες λέγοντας π.χ. «Μαμά, εγώ δεν πιστεύω ότι χωράει ο Άγιος Βασίλης από το τζάκι μας…» ή «Εγώ νομίζω πως τα δώρα τα φέρνουν οι γονείς στα παιδιά…». Οι γονείς δεν είναι απαραίτητο να δώσουμε εξηγήσεις στις απορίες του παιδιού, ώστε να ξεκαθαρίσουμε την κατάσταση,αλλά  ούτε και να προσπαθήσουμε να το πείσουμε για την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να ακούσουμε τις σκέψεις του παιδιού και να συμμετέχουμε σε αυτές  με διπλωματικό τρόπο λέγοντας του π.χ.«Ναι, μάλλον έχεις δίκιο..δεν θα του έφτανε μια νύχτα για όλα τα παιδιά του κόσμου…». Όσο βλέπουμε πως το παιδί πιστεύει στο Άγιο Βασίλη δεν το προσγειώνουμε στην πραγματικότητα. Όταν πλέον το παιδί μας έχει πειστεί πως δεν υπάρχει, τότε μπορούμε να συμφωνήσουμε μαζί του και να του μιλήσουμε για το πνεύμα αγάπης των Χριστουγέννων, την ιστορία του Αγίου Βασιλείου ή του Αγίου Νικολάου και το πώς φτάσαμε στο παραμύθι του Αϊ-Βασίλη που μοιράζει δώρα με το έλκηθρο.

Σε περίπτωση που υπάρχουν μικρότερα παιδιά στο σπίτι συμβουλεύουμε το παιδί μας να μην μαρτυρήσει στο μικρούλι αδερφάκι του την αλήθεια ώστε να μην του χαλάσει το χριστουγεννιάτικο όνειρο και την μαγεία των Χριστουγέννων.

Κατσαούνη Μαρία-Ψυχολόγος (MSc)

Η διαταραχή διαγωγής αφορά σε συμπεριφορές όπως είναι η έλλειψη σεβασμού, η επιθετικότητα και η αντικοινωνική συμπεριφορά, και η έναρξη της διαταραχής παρατηρείται στην ηλικία 5-6 ετών . Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας τα βασικά χαρακτηριστικά των διαταραχών διαγωγής είναι η επαναλαμβανόμενη και επίμονη δυσκοινωνική, επιθετική ή προκλητική διαγωγή.

Σύμφωνα με το DSM-IV τα διαγνωστικά κριτήρια είναι τα εξής:

-Η επαναλαμβανόμενη και επίμονη συμπεριφορά κατά την οποία παραβιάζονται τα βασικά δικαιώματα των άλλων και οι βασικοί κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού ή εφήβου.

Για την διάγνωση απαιτείται η παρουσία 3 ή περισσοτέρων από τα παρακάτω κριτήρια για διάστημα 12 μηνών και τουλάχιστον ενός κριτηρίου τους τελευταίους 6 μήνες.

1.Επιθετικότητα σε ανθρώπους και ζώα

Το παιδί ή έφηβος εκφοβίζει, απειλεί ή τρομοκρατεί άλλα άτομα ή ζώα, πολλές φορές υπάρχει σωματική εμπλοκή (καβγάδες, ξυλοδαρμός) ή χρήση αντικείμενου π.χ. ρόπαλο, επιδεικνύει σωματική σκληρότητα και δύναμη σε άλλα άτομα η ζώα, έχει προσπαθήσει να ληστέψει άτομο ή έχει εξαναγκάσει άτομο σε σεξουαλική δραστηριότητα μαζί του.

2.Καταστροφή ιδιοκτησίας

Βανδαλισμός ή πρόκληση φωτιάς με σκοπό να προκαλέσει ζημία και να βλάψει τον άλλον και την ιδιοκτησία του.

3. Απάτη ή κλοπή

Διάρρηξη, κλοπή από κατάστημα, ψέματα για να κερδίσει κάτι (προσωπικό όφελος)

ή να αποφύγει υποχρεώσεις, πλαστογραφία κ.α.

4. Σοβαρές παραβάσεις κανόνων

Αδικαιολόγητες και συχνές απουσίες από το σχολείο, απουσία τα βράδια από το σπίτι ή και για μεγάλο διάστημα, καθυστερημένη επιστροφή στο σπίτι ή και καθόλου, παρά τους κανόνες των γονέων κτλ.

Η πρώιμη έναρξη της διαταραχής συνεπάγεται συνήθως εδραιωμένη κατάσταση και πιο δύσκολή πορεία. Τα παιδιά αυτά έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν αντικοινωνικές συμπεριφορές και ως ενήλικες.  Επιπλέον, συνυπάρχουν και άλλες διαταραχές όπως διαταραχή ελαττωματικής προσοχής, μαθησιακές δυσκολίες κτλ(Hinshaw et al., 1993)

Έρευνες έχουν δείξει πως τα παιδιά με χαμηλή δημοτικότητα έχουν τάση να εκδηλώνουν παραβατικές και επιθετικές συμπεριφορές, ανυπακοή, χαμηλές σχολικές επιδόσεις, άγχος κ.α. Εάν οι γονείς εντοπίσουν παρόμοιες με τις παραπάνω συμπεριφορές στο παιδί τους, θα πρέπει να απευθυνθούν σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Κατσαούνη Μαρία-Ψυχολόγος Υγείας (MSc)

Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν περιττές εκφράσεις όταν μιλάνε. Αυτός είναι ένας από τους πολυτιμότερους ίσως κανόνες στα πλαίσια της Δικαστικής Ψυχολογίας. Αυτές ακριβώς οι εκφράσεις είναι οι πλέον χρήσιμες , γιατί είναι αυτές που δίνουν και σημάδια, «κίτρινες»  ή και «κόκκινες» σημαίες όπως τις λέμε, ότι κάτι σε όσα ακούσαμε δεν είναι απολύτως αληθινό ή ότι το άτομο από το οποίο προέρχονται δεν είναι άτομο εμπιστοσύνης ή ότι τουλάχιστον δεν αξίζει εν λευκώ την εμπιστοσύνη μας.

Όλοι μας γνωρίζουμε ότι εκφράσεις όπως «Ειλικρινά…» στην αρχή μια συζήτησης ή «πίστεψέ με…» στο τέλος της, μπορούν να υποδηλώνουν την ανάγκη του ατόμου που τις χρησιμοποιεί να πείσει , η οποία ανάγκη του σύμφωνα με την ψυχολογία εκδηλώνεται πιο έντονη ακριβώς επειδή όσα είπε τα αμφισβητεί και ο ίδιος.  Είναι όμως πάντα έτσι;...

Το 2014 το ιταλικό περιοδικό «L’ Espresso» ζήτησε από δεκατέσσερις προσωπικότητες του πνεύματος να γράψουν μια επιστολή για την χρονιά που έφευγε και την χρονιά που έρχεται.

Με αφορμή τις γιορτές που πλησιάζουν καλό είναι να την ξαναδιαβάσουμε όλοι:

Αγαπητό μου εγγονάκι,

Δεν θα ήθελα αυτή η χριστουγεννιάτικη επιστολή να θεωρηθεί υπερβολικά  συναισθηματική ή ότι έχει σκοπό να σε νουθετήσει σχετικά με την αγάπη για τους συνανθρώπους μας, για την πατρίδα, για τον κόσμο, και όλα τα συναφή. Δεν θα έδινες καμιά σημασία και όταν θα έφτανε η στιγμή να θέσεις σε εφαρμογή όλα αυτά, (εσύ έφηβος, και εγώ στο επέκεινα), το σύστημα αξιών θα είχε αλλάξει τόσο πολύ, που πιθανότατα οι συμβουλές μου θα προέκυπταν ξεπερασμένες.

Βάζε πράγματα στο μυαλό σου

Γι’ αυτό, θα ήθελα να επικεντρωθώ σε μια μόνο συμβουλή, την οποία μπορείς να ακολουθήσεις ακόμη και τώρα, ενώ  σερφάρεις στο iPad σου. Κι ούτε θα κάνω το λάθος να σου το υποδείξω, όχι γιατί θα φαινόμουν ένας παππούς βαρετός, αλλά γιατί το ίδιο κάνω και εγώ. Στην καλύτερη περίπτωση μπορώ να σου πω ότι, αν κατά τύχη πέσεις πάνω σε εκατοντάδες ιστοσελίδες πορνό που δείχνουν τη σχέση μεταξύ δύο ανθρώπινων όντων, προσπάθησε με χίλιους τρόπους να μην πιστέψεις ότι αυτό είναι το σεξ, όταν μάλιστα σε αναγκάζει να μη βγαίνεις από το σπίτι σου, για να κοιτάξεις τα πραγματικά κορίτσια. Ξεκινώ από την αρχή ότι είσαι ετεροφυλόφιλος, αλλά κι έτσι να μην είναι, προσάρμοσε τις συμβουλές μου στην περίπτωσή σου. Κοίταζε τα πραγματικά κορίτσια στο σχολείο ή όπου πας να παίξεις, γιατί είναι καλύτερα από τα τηλεοπτικά και μια μέρα θα σου προσφέρουν μεγαλύτερες χαρές από εκείνες του Διαδικτύου. Πίστεψε εκείνους που έχουν μεγαλύτερη εμπειρία από εσένα. Αν εγώ κοίταζα το σεξ μόνο στον υπολογιστή, ο πατέρας σου δεν θα είχε ποτέ γεννηθεί, κι εσύ ποιος ξέρει πού θα βρισκόσουν, μάλλον δεν θα υπήρχες καν. Αλλά δεν είναι αυτό που θέλω να σου πω, αλλά για μια ασθένεια που έχει προσβάλει τη γενιά σου, καθώς και παιδιά μεγαλύτερα από εσένα, που τώρα φοιτούν στο πανεπιστήμιο: την απώλεια της μνήμης...

Εμπιστοσύνη είναι η συναισθηματική αλληλουχία η βασισμένη στην λογική , που κάνει μια συμπεριφορά απέναντι σε έναν άλλον άνθρωπο ως την μόνη αποδεκτή από τους ίδιους τους εκφραστές της. Προσωπικά αυτόν τον ορισμό θα έδινα στην ερώτηση τι είναι εμπιστοσύνη.

Χωρίς έναν σημαντικό βαθμό εμπιστοσύνης, καμία σχέση δεν μπορεί να κρατήσει για μεγάλο διάστημα ή ακόμη και να υπάρξει καν. Σήμερα δυστυχώς η κοινωνία μας μοιάζει να πάσχει από έναν ιδιότυπο αυτισμό. Απομονωμένες μονάδες συνευρίσκονται, είτε κοινωνικά είτε φιλικά είτε ερωτικά, χωρίς όμως να συναντιούνται ποτέ ουσιαστικά, καθώς η ατομική ανασφάλεια κάνει αδύνατη την απαραίτητη υποχώρηση που απαιτεί κάθε μορφής σχέση. Αυτοτελείς κι ανασφαλείς βαδίζουμε στον εγωιστικό μας μικρόκοσμο μην θέλοντας καν να ακούσουμε καμία άλλη γνώμη ή θέση , αφού εκ προοιμίου έχουμε ήδη απορρίψει. Σχέση υπάρχει μόνο όταν κάποιος από υπερβολική του ανάγκη πλησιάσει την αμετακίνητη θέση μας. Κι όσο υπάρχει η θέλησή του να «μας ακολουθεί» θα υπάρχει και η σχέση. Η εμπιστοσύνη όμως δεν θα υπάρξει ποτέ. Για να υπάρξει εμπιστοσύνη πρέπει να προϋπάρξουν (ή να απουσιάζουν συγκεκριμένα στοιχεία):...